Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
Rozdział1.Pochodzenie,rozwójistatuszjawiska
politicalfiction
ekonomięjęzykową,jakiniekompatybilnośćkonwencjizinnymi,pokrewnymi
odmianamisciencefiction(jakdystopiaczyfantastykasocjologiczna),wktórych
dominowaływątkinadprzyrodzone-przybierającponowniepierwotnebrzmienie
politicalfiction.Społeczneprzyzwolenienarezygnacjęzczłonuscience
doprowadziłowięcdomimowolnegoujednoliceniaterminologicznego,które-
zważywszynaodmiennośćobutradycjiliterackich(brytyjskiejiamerykańskiej)-
zaowocowałodwuznacznościąwklasyfikacjiliteraturyopolitykachipolityce
zjednejstronyiutworówbędącychnośnikiemmyślipolitycznejzdrugiej.Dlatego
teżwewspółczesnychopracowaniachliteraturoznawczychpoliticalfiction
(wrozumieniuliteraturyfantastycznej)przeciwstawiasięjednoznaczniepolitical
writing(pisarstwupolitycznemu),zdominującymgatunkiempoliticalnovel(po-
wieściąpolityczną).
Niezależnieodtegodualizmutaksonomicznegopowstałegonagruncieang-
lojęzycznymwPolsceKazimierzWykawpracyPograniczepowieści(1948)do-
konałanalogicznejdystynkcjinakonstruktyliterackiemająceokreślonątezę
polityczną(jaknp.PalęParyżBrunonaJasieńskiegoczyDziedzictwoRomana
Dmowskiego,wydanepodpseudonimemKazimierzWybranowski)oraztakie,
któredotykajązagadnieńszerokorozumianejwładzy,rządzącychniąmecha-
nizmóworazobrazuludzipolityki(np.KarieraNikodemaDyzmyTadeusza
Dołęgi-MostowiczaczyGenerałBarczJuliuszaKadena-Bandrowskiego).Termin
politicalfictionniebyłwówczasznany-pojawiłsięwpolskimdyskursiedopiero
wokresietransformacjiustrojowej1989roku.Maonrodzimyekwiwalentwjęzyku
polskim-nfantastykapolityczna”,zaadaptowanynastałeibezwiększych
trudnościwrejestrzewysokim,jednakznacznierzadziejstosowanyjestwrejestrze
popularnym.Zasprawądziennikarzy,którzyrozpowszechniliwuzusiewariant
obcy,mianempoliticalfictionwpolskimjęzykupotocznymzwykłosięnazywać
nieprawdopodobneinierealnewydarzeniazżyciapolitycznego,pozostające
jednakwsferzehipotetycznychrozważań,jaknaprzykładkoalicjadwóchpartii
wywodzącychsięzprzeciwnychobozów(lewicowejiprawicowej).Zabłąd
należyuznaćjednakdosłownyprzekładnfikcjapolityczna”.Istotątranslacyjnego
problemujestwłaśnieówczłonfiction(wywodzącysięoryginalnieod
łacińskiegoźródłosłowufictio,fictionis-twór,kreacja),wykazującyzdecy-
dowaniewiększąpolisemięwjęzykuangielskimwstosunkudopolskiegonfikcja”
czyteżwłoskiegofinzione.Jakoterminteoretycznoliterackisensustrictooznacza
nartystyczneprzekształcenieelementówświatarzeczywistegowutworzeliterac-
kim”
1
,podczasgdywobiegupotocznymfikcjafunkcjonujejakoncośurojo-
nego,wymysł,fantazja,pozór,złudzenie”
2
(por.synonimy:fantazja,fantazmat,
fantastyka,fantastyczność).Jednakpokonsultacjileksemuwleksykograficz-
1
Słownikjęzykapolskiego,red.MieczysławSzymczak,PWN,Warszawa1994.
2
Tamże.
