Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Kwestietaksonomiiigenologii
politicalfiction
11
nychźródłachanglojęzycznychmożnadojśćdozgołaodmiennychwniosków,
albowiemfictionwpierwszymznaczeniutonsomethinginventedbythe
imaginationorfeigned”,adopierowdrugimnaworkoffictitiousliterature(as
novelsorshortstories)”
3
.Ztegowynika-jakzauważaJolantaTamborwpracy
Językpolskiejprozyfantastyczno-naukowej-żewpolskiejnomenklaturze
literaturoznawczejczłonfictionzostałprzełożonywznaczeniupotocznym,
aspośróddostępnychsynonimówwybranoakuratwariantfantastyka.Był
tozabiegniefortunny,gdyżoilefiction(proza)wtradycjianglosaskiej
przeciwstawianajestnon-fiction(literaturafaktu,np.biografia,reportaż,
wspomnienia)itendychotomicznypodziałmalogiczneuzasadnienieikry-
teriumformalne,otylefantastykawPolscestałasięwtensposóbodrębną
dziedzinąpisarstwa,którastoiwopozycjinietylkododokumentalistyki,ale
idoliteraturysensulargo,coznajdujeodzwierciedleniechoćbywsposobie
katalogowaniabeletrystykiwzbiorachbibliotecznychczyrozmieszczeniajej
wksięgarniach.
Podobniesytuacjaprzedstawiasięnagrunciewłoskim,gdzieterminfiction
nietylkozatraciłswojeoryginalneznaczeniewywodzącesięodłacińskiego
źródłosłowufictioiniefunkcjonujewdyskursieliteraturoznawczymwodnie-
sieniuanidofantastyki,anidoprozywszerszymkontekście,leczzostałza-
właszczonyprzezkulturępopularnądlapotrzebtelewizyjnychiwdyskursie
potocznymkojarzonyjestniemalwyłączniezprogramamitypurealityshow.
ProcestentłumaczyRaffaeleDonnarumma:
Wodróżnieniuodinnychpaństwnieanglosaskich,takichjaknaprzykładFrancja,weWło-
szechużycie[terminu]fictionwodniesieniudoliteraturynigdyniewystępowało.Jego
brzmieniowazgodnośćz[włoskim]finzione,którynietylkojestjegofałszywymkonotatem,
świadczyzanadtonajegoniekorzyść.Przypominasięczęsto,żefictionetymologicznie
wywodzisięodłacińskiegofingere-nkształtować”.Jednakjużwklasycznejłacinie
czasowniktenznaczyłnudawać,symulować”odfictio[twór](czynawetodfigmentum
[wymysł]),mamywięcdoczynieniazprzedstawieniem,symulacją,symulakrem.[...]To,co
stosujesięwspółcześnie,jestwłaśnietymdrugimznaczeniem,którezostałoosłabioneczy
wręczunieważnione.Zatraciwszyetymologicznąpamięćokoncepcjinkształtowania”na
rzecznsymulowania”,nacosemantycznynaciskkładziewłoski[czasownik]fingere,fiction
dążydouznaniasięzawymyślony,autonomicznyobszarnieodpowiadającyrzeczywistości,
zktórąłączągoewentualniedrugoplanowelubzastępczerelacje.Zastosowanietejkategorii
weWłoszechwodniesieniudoliteraturyniejestwięcbezbolesne:touzasadnia,dlaczego
słownikipodajądezawuującądefinicję[terminu]fiction.Oileużyciehandlowe,jaksię
zdaje,nieopanowałozbytnionaszychksięgarń,otyleodczuwalnyjestwpływupowszech-
nionegojużznaczeniatelewizyjnego;odczuwasię,żekiedymówimyofictionwliteraturze,
wiążemyjązmałymekranem,aniezteoriąkrytykianglosaskiej
4
.
3
Merriam-Webster)sCollegiateDictionary,Merriam-WebsterInc.,Springfield,MA2000.
4
RaffaeleDonnarumma,Angoscediderealizzazione.Fictionenon-fictionnellanarrativa
italianaoggi,[w:]Finzionecronacarealta
`.Scambi,intreccieprospettivenellanarrativa
italianacontemporanea,red.HannaSerkowska,Transeuropa,Massa2011,s.24-25.
