Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Wprowadzenie
(wyspecyfkowane)zdarzeniaomałymprawdopodobieństwiezachodzącały
czas,aleichpoprostuniedostrzegamy?Amożewogóleniezachodzą?Borel
tegoniemówi.
Podrugie,Borelnigdyniewyjaśnia,dlaczegoliczbaokazjidozajściajakiegoś
zdarzeniamabyćzmiennątowarzyszącąwszechświatowejgranicyprawdopodo-
bieństwa.Związektenniejestjasny.Jeśli,dlaprzykładu,istnieje10
50
okazjizajścia
zdarzeniaoprawdopodobieństwie10
-50
,wówczasdojdziedoniegozponadpięć-
dziesięcioprocentowymprawdopodobieństwem.Przy10
50
okazjachzdarzenie
oprawdopodobieństwie10
-5
0przypuszczalniezajdzie.Przypuśćmy,żeBorelma
słusznośćiWszechświatposiadatakąnaturę,iżżadnezdarzenieniemaszansyna
zaistnieniebliskiej1050.Przypuśćmyrównież,żeżadnezdarzenieniemawięcej
niż1030okazjizajścia.Zdarzenie,któregoprawdopodobieństwozaistnieniawy-
nosi10-50,mające1030okazjidozajścia,mazatemprawdopodobieństworzędu
10
-20
.Ostatnieprawdopodobieństwowydajesięabsurdalniemałe,aprzecież
zastąpiliśmytylkojednomałeprawdopodobieństwo(10
-20
)drugim(10
-50
),trudno
więcuznać,abyśmywyjaśnili,cojestmałymprawdopodobieństwem.Mamytu
zatemdoczynieniazregresją,aBorelwżadensposóbniewskazujedrogiwyjścia.
Nakoniec,potrzecie,wyznaczającgranicęmałegoprawdopodobieństwa,
Borelpomijakontekstizainteresowaniabadawcze.Wwiększościsytuacji10-50
jestzbytrygorystycznągranicą.Dlaprzykładu:RonaldFisheroskarżyłasystenta
ogrodniczegoMendlaofałszowaniedanych,boprawdopodobieństwozdarze-
niawynosiłoniewięcejniżjedendo100tysięcy
13
.Wartośćmałegoprawdo-
podobieństwazależyzatemodzainteresowańbadaczaikontekstu,wktórym
dochodzidowykluczeniaprzypadku.Socjolodzybadającyprocesyspołecz
-
ne,którzywyznaczająwspółczynnikistotnościalfanapoziomie0,05lub0,01
(-granicamałegoprawdopodobieństwa),sąmniejrygorystyczniodsądów
karnychorzekającychwinęwwarunkachpewnościmoralnej,pozaobszarem
dopuszczalnychwątpliwości,ate,mniejrygorystyczneodzwolennikówteorii
inflacjikosmologicznejopowiadającychsięzaistnieniemwzględnejpłaskości
czasoprzestrzeni.Borelprzyznaje,żeto,cojestmałymprawdopodobieństwem
Dwludzkiejskali”,różnisięodmałegoprawdopodobieństwawDskalikosmicz-
nej”14.Nigdyjednakniewyjaśnia,wjakisposóbmałeprawdopodobieństwasą
skorelowanezkontekstem.
13Zob.D.Freedman,R.Pisani,R.Purves,Statistics,NewYork1978,s.426-427.
14E.Borel,dz.cyt.,s.26-28.
23
