Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
tzschego,tradycyjniemiałyonebyćwdalszymciąguistotnym,oilenienajważ-
niejszym,celemflwychowania”mężczyzn.WEuropierozpoczynałasiędługa,
kilkudziesięcioletniaepokamilitaryzmu(isprzężonychznimnacjonalizmów)
4
,
wktórejideałmęskościwojowniczo-żołnierskiejstanowiłprzeciwwagędlaplenią-
cychsięwkulturzemieszczańskiejpostawdekadenckich,immobilistycznych,nihi-
listycznychczyteżwręczreakcjęnaprzejawyfeminizacjispołeczeństwa–zdaniem
wieluówczesnychintelektualistów,pisarzy,filozofówinaukowców–wyjątkowo
szkodliwejdlamężczyzn.Tegorodzajuobawyprzybierałyczęstopostaćmizogini-
zmu,zwłaszczautakichintelektualnychmentorów,jakSchopenhauer,Nietzsche
iWeininger
5
.Dwiekolejneświatowewojnystałysiępolemeksperymentalnymdla
militarystycznejmęskości.Miliony(wobuwojnach)zmobilizowanychmężczyzn,
przystępującdowalkizbrojnej–częstozentuzjazmem,częstonaochotnika,często
podwpływemspołecznejzachęty–mogływykazaćsiębohaterstwem,odwagą,
poświęceniem,aledlawieluspośródnichzderzeniezbrutalną,zdehumanizowaną
rzeczywistościąwojennąoznaczałookaleczeniepsychiki,moralnądezorientację,
zwichnięcietożsamości.GeorgeL.Mossezetknięciesięzmasowąśmierciąuznał
zanajbardziejpodstawowedoświadczenienowoczesnejwojny.Wsamejtylko
pierwszejwojnieświatowejzginęłowbitwachiododniesionychrandwarazy
więcejmężczyznniżwokresiemiędzy1790a1914rokiem
6
.Nowoczesna,techno-
logiczna,totalnawojna,obnażywszyswójdehumanitarny,destrukcyjnycharakter,
przestałabyćpostrzeganajakospołecznieafirmowanascenamęskiegobohater-
stwa,ujawniłasięnatomiastjakoscenamęskiejtraumy.
AledopierowdrugiejpołowieXXwiekumęskośćwkulturzeZachoduokazała
sięproblematyczna,toznaczy–najpierwzostałapoddanakrytycznejobserwacji,
następnieosądzonaistrąconazpiedestału,najakimsięznajdowaławpatriarchal-
nymsystemiespołecznym.Wtensposóbdoszłojednakdoodkryciamężczyzn
jakoistotspołecznychikulturowozdeterminowanych:
Dziś–jakzauważyłbrytyjskisocjologAnthonyGiddens–porazpierwszy,
przynajmniejwkulturzezachodniej,mamydoczynieniazsytuacją,wktórej
mężczyźniodkrywają,żesąmężczyznami,toznaczyposiadajądyskursywnące-
111111
4
M.Howard,WojnawdziejachEuropy,przeł.T.Rybowski,Wrocław2007,s.121.
5
Zob.D.D.Gilmore,Mizoginia,czylimęskachoroba,przeł.J.Margański,Kraków2003,s.165-
-184;M.Uliński,Kobietaimężczyzna.Dziejerefleksjifilozoficzno-społecznej,Kraków2001(tu
rozdz.IXMetafizykażyciaapłećwdziełachSchopenhauera,NietzschegoiWeiningera);G.Ma-
tuszek,Kulturacontranatura?Omizoginizmieminionegofindesiécle’u,[w:]WkręguMłodej
Polski.PraceofiarowaneMariiPodrazie-Kwiatkowskiej,podred.M.Stali,F.Ziejki,Kraków
2001;A.Tytkowska,Omodernistycznejdemonizacjimiłościikobiecości,[w:]Kobietairewolucja
obyczajowa.Społeczno-kulturoweaspektyseksualności.WiekXIXiXX.Zbiórstudiów,podred.
A.Żarnawskiej,A.Szwarc,t.9,Warszawa2006.
6
G.L.Mosse,FallenSoldiers.ReshapingtheMemoryoftheWorldWars,oxford1990,s.3.
16
