Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rzym,Kartaginaiprzyczynywojny
35
przezKartaginę,prawdopodobniebyłyzwiązanezniątraktatami,aichobywate-
lecieszylisiępodobnymstatusemjakItalikowiewzględemRzymu.Kartagina
kontrolowałajednakichpolitykęzagraniczną,cojasnowynikazcytowanych
przezPolibiusza(3.22-24)wczesnychtraktatówzawartychmiędzyKartaginą
aRzymem,orazpobierałabezpośrednieipośredniepodatki.Istniejątakżedo-
wody,żewystawialidlaKartaginywojskoiprawdopodobniedostarczaliwiośla-
rzydojejfloty.RdzennaludnośćterytoriumzajmowanegoprzezKartaginę-
PolibiusznazywająuLibijczykami”
,aLiwiuszuAfrykanami”13-byławznacznie
gorszejsytuacji.Musiałaoddawaćprzeszłoczwartączęśćswoichdochodów
wokresiepokoju,atakżemobilizowaćżołnierzystanowiącychrdzeńarmiikarta-
gińskiej.NumidowieiMaurowiecieszylisięmniejsząlubwiększąniezależno-
ścią,odpowiadającjedyniezawojsko.Społecznościhiszpańskietakżeprzysyłały
kontyngentyzbrojneiprawdopodobniepłaciłytrybut.
Powiązania,któretworzyłytenstanzależnościmiędzyKartaginąajejso-
jusznikami,ogólnierzeczbiorąc,byłyjednaksłabszeodtych,którełączyłyLa-
tynówiinnychItalikówzRzymem.Wydajesię,żeKartaginaniepodejmowała
żadnychpróbzabezpieczającychlojalnośćswychpoddanych,np.poprzez
nadawanieimkartagińskiegoobywatelstwa.Cowięcej,mimożeKartaginare-
krutowaławojskopośródswoichpoddanych,niewpływałotowżadensposób
napogłębieniewzajemnychrelacji.Chociażmożnawątpićwszczerośćuochot-
niczego”zaciąguAfrykanów,NumidówlubIberówdoarmiikartagińskiej,to
wydajesię,żebylioniunajemnikami”przynajmniejwtymsensie,żeaninie
formowalietnicznychkontyngentów,aniniebyliobywatelamipaństwa,wktó-
regoszeregachwalczyli.WrzeczywistościodIVwiekuobywatelekartagińscy,
jaksięwydaje,niebylipowoływanidosłużbywojskowej,przynajmniejpoza
granicami,chociażniemalwszyscywyżsioficerowiekartagińskiejarmiiifloty
bylioczywiścieobywatelamiKartaginy.Jedynainformacjaokartagińskichżoł-
nierzachwalczącychpozaAfrykąpodczaswojnyhannibalskiejpojawiasię
uLiwiuszaidotyczybitewpodIberąiIlipąwHiszpanii.Wpierwszejwymie-
niauPunijczyków”nakartagińskimprawymskrzydle(23.29.4),zaśAfryka-
nównalewym;wdrugiejuKartagińczycy”zostaliwymieszanizAfrykanami
wcentrumkartagińskiejliniibojowej(28.14.4).PunijczycypodIberąmogli
jednakzostaćzwerbowanispośródobywatelizamieszkującychKadyksiKarta-
genę,gdyżLiwiusz,odnoszącsięwopisiekampaniiafrykańskiejdowojskza-
ciągniętychwKartaginie,niezmiennienazywaichuKartagińczykami”(por.
30.8.6-7;30.33.5,7,11,16;30.34.5,7;30.35.3).Chociażztychsamychpowo-
dówuKartagińczycy”podIlipątoprawdopodobnieobywateleKartaginy-być
możesprowadzenitamrokwcześniej(por.28.1.4)naskutekpogarszającejsię
sytuacji-toiwtymprzypadkuLiwiuszpowinien,byćmoże,użyćnazwyuPu-
nijczycy”
,mającnamyśliobywatelizKadyksu,któryleżybardzobliskoIlipy.
13WrzeczywistościbylitoprawdopodobnieBerberowie,por.S.Gsell,Histoireanciennedel’Afrique
duNord,vol.I,Paris1912,s.309nn.
