Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
76
Wstęp:Hegel,dialektyka,polityka
właśniejakoaktuznaniasprzecznościzanajgłębszyrdzeńna-
szejistoty.
NegatywnośćdlaHeglaniejestjedyniedomenąpodmiotu,
alerównieżsubstancji.FriedrichHölderlinwswoimtekście
UrtheilundSeyn(nSądibyt”)z1795rokuprawdopodobniepo
razpierwszywykładaprogramidealizmuobiektywnego83:byt
(Seyn)-platońskieJedno,absolutnatożsamość,czylipierwot-
nezjednoczeniepodmiotuisubstancji-rozpadasięnaWielość
(światzjawiskowy)zasprawąnsądu/pra-podziału”(Ur-theil).
Sądjakopodziałjestowąmocąnegatywności,którapierwotne
nieróżnicowanie(neoplatońskąpleromę)przekształcawzróżni-
cowanyifenomenalnyświat,postrzeganywnaszymcodziennym
doświadczeniu.HegelidziejednakkrokdalejniżHölderlin,gdy
wyrażaistotęswojegostanowiskafilozoficznegownajważniej-
szymchybazdaniu,jakiekiedykolwieknapisał:nWedlemojego
przekonania(ł)całarzeczsprowadzasiędotego,byprawdę
ująćiwyrazićnie[tylko-B.W.]jakosubstancję,leczwtym
samymstopniujakopodmiot.(EskommtnachmeinerEinsicht
(ł)dasWahrenichtalsSubstanz,sondernebensosehralsSub-
jektaufzufassenundauszudrücken)”(FDXVIII).Substancja
zrazujużpodzielonazostajeprzezsiłęnegatywności,którąjest
podmiot.Napoczątkubyłsąd-podział,rozdarcie-zktórego
dopierowyłoniłsiębytiparalelnawobecniegojaźń.DlaHegla
nieistniejejednośćpodmiotu-przedmiotusprzedpodziału,nie
istniejeżadnapierwotna,tożsamazesobąpleroma,októrejpisał
Hölderlin(apóźniejSchelling,nazywającabsolutnabsolutnąin-
dyferencją”,czylidoskonałąiharmonijnąpełnią).Otakimrów-
nymzesobąiwolnymodantagonizmówSubjekt-ObjektHegel
napiszewsłynnympassusieFenomenologiiraptemkilkazdań
wcześniej(poprzeczytaniuktóregozresztąSchellingzakoń-
czyłznimprzyjaźń):nuważanietegoswojegoabsolutuzanoc,
wktórej,jaktosięmówi,wszystkiekrowysączarne,jestwła-
śnienaiwnościąpustkipoznania”(seinAbsolutesfürdieNacht
auszugeben,worin,wiemanzusagenpflegt,alleKüheschwarz
83Zob.F.Hölderlin,SämtlicheWerke.6Bände,Band4,oprac.F.Beis-
sner,Stuttgart:Cotta,1962,s.226-228.
