Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
31
współpracęoperacyjnącesarzowejzdowódcamizdominowałjedenczłowiek:
kanclerzstanu(ministersprawzagranicznych)Kaunitz.Wszystkietzw.dyrekty-
wygabinetowe(CabinetSchreiben)omawiałonzwładczynią,awkancelariista-
nupowstawałyorędzia,którepouzyskaniujejaprobatyrozsyłaliurzędnicytego
ministerstwa.NadwornaRadaWojennaotrzymywałapowtarzaneinstrukcje,by
doradzaćKaunitzowiwkonkretnychszczegółachruchówwojskizaopatrzenia
orazprzesyłaćmuraportydowódcówfrontowych.Coważniejsze,przezręce
kanclerzastaleprzechodziłylistyoddowódcówdocesarzowej.Kaunitzkore-
spondowałtakżeosobiściezważniejszymiaustriackimiłącznikamiwkorpusach
sojuszniczychorazspecjalnymiwysłannikami,bezwątpieniabędącjedynymmi-
nistremznającymmilitarnąsytuacjęrówniedobrze,cocesarzowa.Choćwza-
kresiepolitykizagranicznejwładczynidoradzałaTajnaKonferencja,kierowana
przezmałżonka,cesarzaFranciszkaI,torolategoorganuograniczałasiędosy-
gnowaniadecyzjiministerstwaKaunitza-iwtymwięczakresiewszystkienaj-
ważniejszedecyzjenależałydocesarzowejijejkanclerza,wktórympokładała
nieograniczonezaufanie64.
Armiarosyjskazdawałasiędysponowaćnieograniczonympotencjałem
ludzkimiwtymsensiebyłapotencjalnienajwiększąarmiąEuropy.Ogromna
większośćjejżołnierzypochodziłazdośćprymitywnego,aleskutecznegosys-
temuzaciągów,wprowadzonegoprzezPiotraWielkiegoistosowanegojeszcze
wXIXwieku.Wszyscypłacącypodatkimężczyźnipodlegalisłużbie,aprzy-
szłychrekrutówwybierałalokalnaszlachtalubwładze,stosująckryteriarozkła-
dającetoobciążeniemniejwięcejrównomiernienaobszarcałejRosji.Zwol-
nieniompodlegalirzemieślnicy,urzędnicyorazstudenci,dowojskatrafiali
więcprzeważniechłopi.Słynnizposłuszeństwaistoicyzmu,stalezdumiewali
zachodnichobserwatorówniezachwianąwytrwałościąwobliczupotwornych
strat.Służbatrwała25lat,alewiększośćpoborowychniewracałajużdodomu.
Nominalnasiłaarmiirosyjskiejznacznieprzekraczała300000ludzi,alerosyj-
skieszacunkiwskazują,żeprzedwybuchemwojnywynosiłatrochęponad
230000.Wszystkowskazujejednak,żebyćmożenawetpołowaznichchoro-
wałanaskuteksurowychwarunkówsłużbyjeszczeprzedwyruszeniemna
front,adezercjawahałasięwgranicach7%.Najbardziejgodnezaufaniaoceny
mówiąookoło144000,którzyprzetrwaliowetrudy,zczegoznacznaczęść
pozostaławpułkachgwardiiwSanktPetersburgu,strzegącliniizaopatrzenio-
wychlubwykonującinneobowiązkiwewnątrzpaństwa.Różnicamiędzysiłą
nominalnąafaktycznąokazywałasięwięcogromna,szczególniewprzypadku
kawalerii,gdziestalebrakowałokoni65.
64Szabo,Kaunitz,ss.44-55,262-263.
65D.Masslowski,DerSiebenjährigeKriegnachRussischerDarstellung,tłum.A.v.Drygalski,3t.(Ber-
lin,1889-1893),ss.1-52;JohnL.Keep,SoldiersoftheTsar:ArmyandSocietyinRussia,1462-1874
(Oxford,1985),ss.143-200;idem.,DierussischeArmeeimSiebenjährigenKrieg,w:Kroener,Europa
imZeitalterFriedrichs,ss.135-138;Duffy,Russia’sMilitaryWaytotheWest:OriginsandNatureof
RussianMilitaryPower,1700-1800(London,Boston,Henley,1981),ss.125-135;AngusKonstam,
RussianArmyoftheSevenYearsWar,2t.(London,1996)I,ss.19-20.
