Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
35
Prowadzeniewojnywdużejmierzeokreślałastrukturarządzenia,którapo-
wstałaporewolucjiroku1688orazobjęciatronuprzezelektoraHanoweru
(1714).Królwspółistniałzdwuizbowymparlamentem,bezktóregozgodynie
mógłzbieraćwojskaninakładaćpodatków,miałtamjednakznacznąwładzę
iwpływy-szczególniewzakresieprzyznawaniapensjiiinnychnagródoraz
bezpośredniejkontrolinadarmiąipolitykązagraniczną.Królwyznaczałtakże
ministrówrządu,którzyodpowiadaliprzednim,aleniemoglizachowaćstano-
wiskbezzgodyparlamentu,złożonegozIzbyGminorazIzbyLordów.Spotka-
niaministrówstopniowoprzekształciłysięwinstytucjęuradygabinetowej”
.
WpołowieXVIIIstulecialiczyłaona17osób-zbytwielenaskutecznykon-
sensuspolityczny.Najważniejsiministrowiezaczęliwięctworzyćugabinetwe-
wnętrzny”itawłaśniegrupakierowałapolitykąwokresiewojnysiedmiolet-
niej79.GabinetwewnętrznyskładałsięzPierwszegoLordaSkarbnika(zasad-
niczoministrafinansów),LordaKanclerza(nadzorującegokwestieprawne)
orazdwóchtzw.SekretarzyStanu.Ważniejszyztychostatnichbyłsekretarz
stanudepartamentupołudniowego,odpowiedzialnegozaAngliępołudniową,
Walię,Irlandię,kolonieamerykańskieorazstosunkizeuropejskimipaństwami
katolickimiimuzułmańskimi.Niższyrangąsekretarzdepartamentupółnocne-
gozajmowałsięAngliąpółnocną,Szkocjąiprotestanckimipaństwamipółnoc-
nejEuropy.SekretarzestanuwydawaliwszystkiezarządzeniawWielkiejBryta-
niiichoćpolitykęzagranicznąwykonywaliwspólnie,todecydującygłosnale-
żałdodepartamentupołudniowego.
WXVIIIstuleciubrytyjskąpolitykęparlamentarnązdominowałydwaluźne
oligarchicznestronnictwa,zktórychostatecznienarodziłysiępartiepolitycz-
ne:wigowie(ogólniepomysłodawcyiwykonawcyrewolucjiz1688roku)oraz
torysi(ogólniekonserwatywneziemiaństwo).Wigowieprzeważaliwcałym
okresieodwstąpienianatrondynastiihanowerskiejdokońcawojnysiedmio-
letniej,choćutrzymaniezaufaniatakkróla,jakiparlamentuwymagałolicz-
nychzmianrządu.Głównajegopostaćzaczęłabyćuważanazanaczelnegomi-
nistra(premiera),choćformalnepowstanietegourzęduzabrałojeszczewiele
dekad.Odroku1742rządyWielkąBrytaniązdominowalibraciaPelhamowie.
Młodszyznich,Henry,posełIzbyGmin,pełniłfunkcjęPierwszegoLorda
Skarbnika,KanclerzaSkarbu,przewodniczącegoIzbyGminorazfaktycznego
premieradośmierciw1754.Starszybrat,TomasPelham-Holles,pierwszy
książęNewcastle,członekIzbyLordów,byłsekretarzempołudniowegodepar-
tamentuifaktycznymministremsprawzagranicznych.PośmierciHenry)ego
zająłstanowiskaLordaSkarbnikaifaktycznegopremiera,zachowującdecydu-
jącygłoswpolitycezagranicznej.RządNewcastle)apotrzebowałjednakprze-
wodniczącegoIzbyGmin,gdziepojawiłosiędwóchutalentowanychmówców
iambitnychpolityków:HenryFoxorazWilliamPit.Pit,bardziejbłyskotliwy
iżarliwy,stalejednakurażałkrólaJerzegoIInieumiarkowanymiuwagamiipo-
79Ponieważpełnygabinetzbierałsięrzadko,nanastępnychstronachbędęnazywałgabinetwe-
wnętrznypoprostuugabinetem”.
