Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
AngliaiWaliaprzedrokiem1277
19
Korony.Niemusielisięzatoobawiaćlordówmarchiiwciążprącychnaprzód,
walczącychonoweziemie,budującychkolejnezamkiibędącychpoczęści
przeciwWalijczykom,apoczęścidziałającymwbrewsamemumonarsze.
KsiążętaWaliiikrólowieAngliistalinaprzeciwsiebie.Iksiążętaniedawaliza
wygraną,bowiemkrólewskiewyprawybyłyniekonsekwentne.Copewien
czasdomaganosięhołduibyłonskładany,jednaktegestynikogoniewprowa-
dzaływbłąd:wpraktyceGwyneddbyłowolne.Cowięcej,Gwyneddbyłoje-
dynymmożliwymcentrumwalijskiejjedności.WielkagórskafortecaSnow-
donzdawałasiębyćniedozdobycia,agdziebyłasiła,byłoipoczuciezjedno-
czenia.KsiążętaGwyneddbylinawetnazywaniksiążętamiWalii.Wpraktyce
związkimiędzyWalijczykamibyłyrównieluźne,comiędzyklanamiszkoc-
kichHighlands:walczylizarównomiędzysobą,jakizAnglikami.Jednakże
napółnocybyłomniejniezgodyniżnapołudniuztejprostejprzyczyny,że
książętabylipotężnymiludźmizpotężnymkrajemzasobą.Niebyłożadnej
sprawypaństwowejWalii,leczsprawaGwyneddniemalżeurosładotejrangi.
LlewelynWielkiijegownuk,LlewelynOstatni,przeciwnikEdwardaI,byli
obrońcaminarodu,kosztemkontrolowaniainnychWalijczyków,wtymtakże
członkówwłasnejrodziny.Jednakżepomimoswojejsiłybrakowałoimwy-
trwałościRobertaIBruce)a.Dodajmyteż,że,niczymRobertI,odnosilisukce-
syproporcjonalniedopoziomusprzeciwuangielskichbaronówwobeckróla
Anglii.LlewelynowieiRobertIbylinajsilniejsiwtedy,gdywAngliitrwała
wojnadomowalubzaciętyspórnagranicyzbrojnegostarcia.
ZwracającuwagęnaPołudniowąWalięwidzimyniemalżeinnykraj.Góry,
wktórychcentrumznajdujesięCaderIdris,orazleżącyponiżejPlynlimon,
tworząznacznąbarieręwprzewężeniuWalii,ahrabstwoMerioneth,sądząc
policznychróżnychwojnach,byłosłabozaludnione.ObokziemiePowys,
wdoliniegórnejczęścirzekiSevern,byłyoddzieloneodWyeprzezdział
wodny,wydłużającybarieręnawschód.Wwyraźnymrejonienapołudnieod
górprzebiegekspansjinormańskichnajeźdźcównatamtejszychterenachza-
leżałodwarunkówterenowych.OdujściaSevernwzdłużwybrzeżabiegła
stararzymskadroga,adowejściawgłąbkrajuzachęcałyczterydolinyrzecz-
ne:Wye,Usk,TafiTowy.Natychliniachwznosiłysięnormańskiezamki,
któregórowałynadwybrzeżem,przełęczamigórskimi,bądźrzekamiibyły
solidnymicentramiwładzy,októrerozbijałysiędzikieatakiwalijskichpo-
wstańców.Tymsposobemlordowiemarchiiodnieślisukceswwarunkach,
którychbrakowałoichtowarzyszomnapółnocy;posiadalibowiemdobrą
trasęmorskąoraznadbrzeżnądrogę,silneośrodkiwGloucestershireiHere-
fordshire,atakżepoważnąprzewagępodróżowaniawgóręrzeki.
ZaczasówEdwardaWyznawcyzałożonowHerefordnormańskąkolonię,
azaWilhelmaZdobywcyosiedliłsiętamWilliamFritzOsbern,któryjako
pierwszywprowadziłuprawazBreteuil”.Walkitrwałynieustannie.Marchia
powstaławHereford,astolatpóźniej,wwykaziefinansówHenrykaII,ofi-
cjalnytytułhrabstwabrzmiuHerefordshirewWalii”.Jednakpierwsząsyste-
matycznąinwazjęnadużąskalęprzeprowadzonozapanowaniaWilhelmaII.
