Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
mierzebędącpostaciamiwyobrażonymiwubiorze.Należyrównieżza-
uważyć,żemuzycznewizerunkiobrazująceBesaczytowtańcu,czyteż
zmuzycznymiatrybutami,stojąwdużymkontraściedostatycznych,czę-
stoukazanychwdostojeństwieegipskichbogów.Frontalnewyobrażenie
bóstwa,zdużąmaskąimitującątwarz,jestkolejnąwyjątkowącechąwy-
różniającąjegoikonografię.Próczkilkuhieroglifów,jakh
̣r,frontalne25
przedstawieniewystępujewdekoracyjnychwyobrażeniachkrowogłowej
głowyboginiHathor26(Daumas1977:1024–1033;Bleeker1973:22),coczę-
stocharakteryzujesiętymsamymkontekstemwystępowaniacoilustracje
Besa.ZresztąpodobniejakwprzypadkuBesa,równieżgłowyboginibyły
ukazywanewformieornamentówlusterczysistrum27.Ponadtosątakże
obecnewprogramachdekoracyjnychbudynkówzwiązanychznarodzi-
nami,tj.wmammisiwgrecko-rzymskichświątyniach(Dasen1993:55).
WramachstudiówodnoszącychsiędopochodzeniaBesanależyza-
daćpytanie,czybóstwo,któregoistotęchcemypoznać,jestwytworem
pozaegipskim,tojestm.in.Wschodnim.MożegenezyBesanależyszu-
kaćnaobszarzeafrykańskim28lubbóstwotocharakteryzujemiejscowa
proweniencja?
Napłaszczyźnieikonograficznejniezwykleistotnącechąjestpolimor-
ficznośćjegoprzedstawień.Polimorfizm,jaksłuszniewskazujeR.Luca-
relli(2011:112),wprzypadkudemonówegipskichnależywywodzićod
złożonegosystemuhieroglificznego,służącegotakżeukazywaniubóstw29.
Zdecydowanywzrostprzedstawieńocharakterzepolimorficznymobser-
wujemywokresieodpierwszegotysiącleciaprzedChrystusem.Natomiast
wokresiegrecko-rzymskimpolimorficznyobrazbóstworazdemonów
zdecydowaniezwiększaswojąliczebnośćwreligijnejsztuce,szczególnie
wkontekściemagicznychrytuałówwiązanychzeświątynią(Lucarelli
2011:112).TypowymprzykłademmożebyćużywanieodokresuŚred-
niegoPaństwa,wkontekściebóstworazdemonów,epitetuwskazującego
25Natematfrontalizmuzob.Schäfer1986:205–210;Brener2000:67;Allen2009:86;
zob.teżMyśliwiec1972:85–99;2001:65;Bosse-Griffiths2001:156–157;Volokhine2000:
18–21;1994:92–95.
26NatematHathorzob.m.in.Vischak2001:82–85.
27Instrumentmuzyczny,któregodźwiękmiałsprawiaćbogomradość.
28Zaafrykańskimlubsemickimpochodzeniembóstwaopowiadasięm.in.G.Rod-
neyAvant2005:149;Najovits2003:94;zob.teżSpence1920:281.Zaafrykańskim
pochodzeniemBesaopowiadałsięE.A.WallisBudge1904:287;LunsinghScheurleer
1976:81–82.
29Opierwszympotwierdzonymzabytku(pochodzącymzXXVIdynastii),przedsta-
wiającympolimorficznyobrazBesa,piszeKákosy(2002:276–279).Natematpolimorfi-
zmuwreligiiegipskiejokresurzymskiegozob.Quack2006:175–190.
—22—
