Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
tekściecharakterapotropaicznyzdajesięnajsilniejzaznaczać.Byćmożeto
właśniewówczascechywojownika,takcharakterystycznedlapóźniejszej
ikonografii,zaczęłysięformułować.Należypamiętać,żesamemufakto-
winarodzintowarzyszyłyniezwykleskrajneemocje–momentytrwogi
iradości,akobietapodatnabyławtymczasienawpływzłychduchów
idemonów35,wymagająctakżeobronyprzedzłowrogimisiłami.Stądteż
Bes,coczęstojestpodkreślanewjegoikonografii,stanowiłniezmiernie
ważnysymbolwojowniczego,agresywnegodziałania,atotakżejednocze-
śnieodnosisiędoczęstegowspółwystępowaniaBesazinnymibóstwami,
stającegosięwówczasrównieżichobrońcą.
Kilkaelementówikonograficznychcharakterystycznychdlaprzed-
stawieniaplastycznegoobrazuBesapozwalasądzić,żepoczątkówjego
istnieniamożemydoszukiwaćsiępozagranicamiEgiptu36(Romano
1980:39).Dlategoteżniezmiernieistotnejestnietylkorozpatrywanietej
postaciwkontekściesamejikonografiiczyatrybucjitowarzyszącejjego
wizerunkom,aleodwołaniesiętakżedochronologiiposzczególnychza-
bytkówiobszarówichpierwotnegowystępowania.Wlicznychbowiem
plastycznychwyobrażeniachbóstwamożliwejestwyszczególnieniecech
ozarównoegipskim,jakiwschodnimrodowodzie,coczynizeńszcze-
gólniezłożonąpostać.JakpodkreślałRomano,prawiewszystkieegipskie
bóstwaukazanesązprofilu,podczasgdyprzedstawieniaBesacechuje
sięzazwyczajpozaenface(Vassal1956:175).Podobniewielezikonogra-
ficznychprzedstawieńBesaukazujegozwyraźniezaznaczonym,dużym
brzuchemikrótkimi,grubawymikończynami,co,jaksłuszniewskazuje
badacz,odbiegaodzazwyczajprzyjętegoipowszechnegowplastycznym
modelowaniuikształtowaniubóstwwystępującychwokresiefaraońskie-
goEgiptu(Romano1980:40).Ponadto,takistotnaikonograficzniececha,
jakgroteskowośćformy37czyteżkomizmsamejpostacirzeczonegoboga,
szczególnieujawniającasięwprzedstawieniujegoatrybutówianato-
micznychdetali,niecodystansująobrazodkanonicznychformuł,stano-
wiącwłasnośćodmiennąodcechidentyfikowanychztradycjąegipskiej
sztukiprzedstawieniowej.Sztukatacharakteryzowałasiękompozycja-
35Jegoróżnorodnaformułaikonograficznazawszecechujesięapotropaicznością
iagresywnościądziałania.Formułatabyławykorzystywanajakozabezpieczanieoraz
przeciwdziałanieniepożądanym,złowrogimsiłomidemonom.
36Niemniejjednak,jaksłuszniestwierdzaJ.F.Romano(1998:89–90),jużwXIXinapo-
czątkuw.XXbadaczezauważyli,żepodnazwąBeswystępujewielebóstw.Natomiast
samobrazbóstwaniejestobcegopochodzenia.
37CechętęsłusznieL.Kákosy(1995:2981)łączyzjednymzwieluelementówikono-
graficznych,mającychzazadanieodstraszaniezłychdemonów.
—24—
