Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Antropocentryzmakształceniejęzykowe
ków,własnychobserwacjiitp.Dlategowcentrumbadańznajdująsię
stereotypy,utrwalonemetafory,idiomyiprzysłowia,awięcpowtarza-
neprzezpokoleniawypowiedzeniaoraznaukaonazwachosobowych
imiejscowych,któreinformująomyśleniuludzidawniejidzisiaj.
Badaczyinteresujątakieprocesymyślenialudzi,jak:personifikacja,
animizacja,animalizacjaorazrealizacja14.
Dlaszkołyfaktnobilitacjiwiedzyocodziennościiprocesyrozu-
mieniaświatasąogromnieważneipotrzebne.Wcentrumstawiasię
świadomośćucznia,jegoumiejętnościwyrażaniauczućiemocji,my-
śleniestereotypami;stosunekdosiebie,bliskich,obcych,innych,upo-
śledzonychitp.
Muszązostaćwyeksponowanetakżetekstyinneniżliterackie,
zwłaszczawypowiedziurzędowe(np.:życiorysy,biogramy,listyinten-
cyjne,podania,skargi,dedykacje,ściągi,bryki,streszczenia,ekscerpty,
notatki)ipublicystyczne(np.:artykułykrytyczne,perswazyjne,opiniu-
jące,recenzje,felietony,eseje,komentarze)
15
.Większejuwagiwymaga
kształcenieumiejętnościtekstotwórczych,np.:rozpoczynanietekstów
(formuliczność,np.wbaśniach),rodzajespójności(gramatyczna,lo-
giczna,stylistycznaiestetyczna),rodzajekompozycji,retoryczność
wypowiedziitd.16
Wnowymprogramiechodzioskutecznemówienie,którezyskało
opracowaniejużwstarożytności.Retorykaznała„chwyty”skutecznej
mediacji,dyskusji,sporu,negocjacji,argumentacji,wywiadu(tusztuka
stawianiapytań).Wypowiedzidialogowe(rozmowa,dyskurs,konwer-
sacja,dyskusja)winnybyćrównieczęste,jakwypowiedzimonologowe
(np.przemówienie,wykład,opis,opowiadanie,referat,list,recenzja).
Wproponowanych„podstawachprogramowych”uwzględniasię
tezagadnienianakażdympoziomienauczania:
Szkołapodstawowa-„Mówieniedorzeczywistychiwyobrażonych
słuchaczy,zprzejrzystościąintencji,zuwzględnieniemróżnorodnych
sytuacji,rólikontaktówmiędzyludzkich,oficjalnychinieoficjalnych”.
35
14
J.R.Searle,Czynnościmowy.Rozważaniazfilozofiijęzyka,Warszawa1987;En-
cyklopediakulturypolskiejXXwieku.Współczesnyjęzykpolski,t.2,red.J.Bart-
miński,Wrocław1993.
15
A.Wierzbicka,Genrymowy,[w:]Tekstizdanie.Zbiórstudiów,red.T.Dobrzyń-
ska,E.Janus,Wrocław1983,s.125-137.
16
T.Dobrzyńska,Badaniestrukturytekstu-noweźródłainspiracjistylistyki,
„StylistykaI”,red.S.Gajda,Opole1992;H.Wiśniewska,Spójnośćtekstuwwy-
pracowaniacholimpijczyków,„PoradnikJęzykowy”1983,s.326-330.
