Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
Wprowadzenie
Szczególnymprzedmiotemzainteresowaniapsychologówsąproblemyrozwoju,
przekształcaniasiętożsamości,zwłaszczawokresiedorastania,atakżewinnychokre-
sachrozwojowychprzemianiprzełomówżyciowych–zmianysystemuwartości,sen-
sużycia,pełnionychról,statususpołecznegoczyzawodowego(Erikson20,Marcia21,
Oleś22).Podwpływemwydarzeńkrytycznychczyinnychzmianegzystencji(szczegól-
nietychnastępującychgwałtownie)człowiektracirozeznanie,codotego,kimteraz
jest;musiprzyjąćdowiadomości,zaakceptowaćfakt,żeniemożejużbyćtym,kim
byłdotychczas,alekimśinnymirozpoznać,naczymtainnośćpolega.Problemyte
mogąprowadzićdopoważnychkryzysówtożsamościowych,przejawiającychsięnie-
pokojem,atakżezniekształceniemprzetwarzaniainformacjinatematsiebieiinnych
ludzi(por.Jarymowicz23,Wojciszke24,Bobryk25iwieluinnych).
Zmiennośćwspółczesnegoświata,pośpiech,uniformizacja,anonimowośćipoczu-
ciewyalienowaniatraktowanesąjakopodstawoweczynnikiutrudniająceprocesy
kształtowaniawłasnegopoczuciatożsamości,jejsamookreślenia,jakrównieżczynniki
zagrożeniapoczuciaintegralnościtożsamości,dojejdyfuzji–rozpaduwłącznie.Nara-
stająceskutkiemzagrożeńtożsamościnapięcieutrudniaprzystosowanie,możestaćsię
źródłemzarównoagresji,jakilęku(Jarymowicz,Szustrowa26,Kubacka-Jasiecka27,28).
Przejmująceopisyzaburzeńpoczuciatożsamościidyfuzjiznajdziemywpowieści
HariKunzana29:„Jesteśtym,kimsięczujesz.Ajeślinie,topowinieneśczućsiętym,
kimjesteś.Leczjeślijesteśkimś,niewiedząc,żenimjesteś,tojaksiętoobjawia?Jak
czujesięczłowiek,niebędąctym,zakogosięuważa?(...)Ktokolwieksprawujetu
kontrolęzpewnościąniejesttoon.Właściwiejakion?Tokwestiasporna(...).Niema
jużspójnejosobowości.Jesttylkonieokreślonaformabytu;nic,czegomożnabybyło
dotknąć(...)”.„Jużsięrozpadłnakawałki.Terazjegofragmentyczekająnakolejny
przypadek,któryzłożyjewnowącałość,(...)OsobistepunktyorientacjiJonathana
(innybohaterKunzana30)znikająjedenzadrugim,(...)granicejegowewnętrznego
świataprzestająistnieć(...),czujewtedy,żesięzatraca,amożenietylkozatraca,ile
całkowicierozpraszawciemnościach,żegubistałepunktyodniesienia,żeniemapo-
jęcia»kimjest«,gdziejest,dlaczegojesticzywogólemajeszczeprawomyśleć
20E.H.Erikson(1956).TheProblemofEgoIdentity.JournaloftheAmericanPsychoanalyticAssocia-
tion,4.
21J.E.Marcia,op.cit.
22P.Oleś(2000).Psychologiaprzełomupołowyżycia.Lublin,TowarzystwoNaukoweKUL.
23M.Jarymowicz(red.)(1984).Studianadspostrzeganiemrelacji„Ja-inni”.Tożsamość,indywiduacja,
przynależność.Warszawa–Wrocław,Ossolineum.
24B.Wojciszke(1983).Mechanizmywpływustrukturyjanazachowanie[w:]J.Jarymowicz,Z.Smo-
leńska(red.),Poznawczeregulatoryfunkcjonowaniaspołecznego.Wrocław,Ossolineum.
25J.Bobryk(1981).SpołecznepodstawyJapodmiotowego.Warszawa,WydawnictwoUniwersytetuWar-
szawskiego.
26M.Jarymowicz,T.Szustrowa(1980).Poczuciewłasnejtożsamości–źródłaifunkcjeregulacyjne
[w:]J.Reykowski(red.),Osobowośćaspołecznezachowaniasięludzi.Warszawa,PWN.
27D.Kubacka-Jasiecka(2006).Agresjaiautodestrukcjazperspektywyobronno-adaptacyjnychdążeń
Ja.Kraków,WydawnictwoUniwersytetuJagiellońskiego.
28D.Kubacka-Jasiecka(2008).Autodestruktywnatożsamośćakryzysemocjonalny[w:]D.Kubacka-
-Jasiecka,M.Kuleta(red.),Wkręgupsychologicznejproblematykitożsamości.Kraków,Wydawnictwo
UniwersytetuJagiellońskiego.
29H.Kunzan(2002).Impresjonista.Warszawa,WydawnictwoLiterackieMuza,s.58,71.
30H.Kunzanop.cit.,s.433,451,458.
