Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
AnnaGrzegorek
Copsychologmożemiećnamyśli,
kiedymówiotożsamości?
Spórdotyczącyproblematykitożsamościmadługątradycję,nadaljednakniemapo-
wszechnejzgodycodotego,czymtożsamośćjest.Termin„tożsamość”niejestjedno-
znacznyibudziróżne,częstoodległeodsiebieskojarzenia.Zagadnienietożsamości
pierwotniebyłoprzedmiotemanalizwyłączniefilozoficznych.Obecniezajmująsię
nimzarównofilozofowie,jakiprzedstawicielenaukpokrewnych:psychologii,socjo-
logii,etnologii,religioznawstwa,naukiokulturzeitp.Tutajinteresowaćnasbędądwie
dyscypliny:filozofiaipsychologia.Zastanawiającyjestfakt,żewychodzącodtych
samychpytań,nagrunciefilozofiiotrzymujemyinneodpowiedziniżte,którychudzie-
lapsychologia.Kilkajestprzyczyntejróżnicy.Psychologiajakonaukaempiryczna
jest„bliżejfaktów”,możnająuznaćzadyscyplinępierwszegorzęduwprzeciwień-
stwiedotychdyscyplin,którychzadaniemjestnamysłnadwynikamiwypracowanymi
przeznaukiprzyrodnicze.Filozofia–dyscyplinadrugiegorzędu–badarzeczywistość
niebezpośrednio,metodamiempirycznymi,leczprzypomocyanalizypojęć.Zbyt
prostejednakbyłobytwierdzenie,żepsychologiazajmujesiętożsamościąjakorzeczą,
afilozofia–pojęciem.Filozofiazajmujesiębadaniem„najbardziejabstrakcyjnychi
ogólnychcechświataorazkategorii,wktórychmyślimy:umysłu,materii,racji,dowo-
du,prawdyitp.”(Blackburn,1997,s.123).Ponieważfilozofiabadanajbardziejogól-
nie,możeonadawaćodpowiedzinanajbardziejpodstawowepytania,np.„coiwjaki
sposóbistnieje?”,„jakmożemytopoznać?”,„kimjestczłowiek?”,„jakajestjegonatu-
ra?”.Twierdzeniafilozofamogądotyczyćwszystkiego,coistnieje,psychologzaśpo-
ruszasiępoobszarzebardziejograniczonym–jestnimzachowaniesięczłowiekai
procesypsychiczne.Psychologmożebadaćto,comusięjawijakoelementżyciapsy-
chicznego(poczucia,przekonaniaitp.)orazróżnorodnośćludzkichzachowań;może
odkrywaćpewneprawidłowości,aleonaturzeczłowieka(m.in.napodstawieodkryć
psychologii)wnioskujefilozof.Ponieważniesposóbwpracybadawczejpozbyćsię
wszystkichzałożeń,psychologmożeswojefilozoficzneprzekonaniazwiązanez
przedmiotemdociekańzapożyczyć,tymniemniejpowinienprzyznaćsiędonich,wy-
artykułowaćjewprost.Nawetjeśliprzedmiotanalizobunaukjesttensam,toinnajest
perspektywa,narzędziaatakżecelpostępowania.
