Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
KształtowaniesiętożsamościZagłębiaDąbrowskiego…
SzkołaGórnicza„Sztygarka”
15
Ważnąrolęwbudzeniuświadomościnarodowejiregionalnejodegrałaotwarta
w1889rokuwDąbrowieGórniczejSzkołaGórnicza.Uczniowie„Sztygarki”zwią-
zanibyliodjejpowstaniazruchemrewolucyjnym,organizowalikółkasocjalistyczne
wśródgórnikówihutników.Wlistopadzie1899rokuwszkolewybuchabuntprze-
ciwkoszykanomnarodowościowymówczesnegodyrektora,zakończonyrelegowa-
niemkilkuuczniów.DużąrolęodegrałamłodzieżSzkołyGórniczejwpoczątkowej
fazierewolucji1905roku.Zogólnejliczby100uczniówuczęszczającychwówczas
doszkoły,aż90jakobiorącychczynnyudziałwrozruchachznalazłosięwewi-
dencjiżandarmerii.Zmurówszkoływyszłokilkuwybitnychdziałaczyrewolucyj-
nych:JózefMarecki-jedenzorganizatorówbuntuw1899,awcześniejorganizator
wielkiegostrajkuwhucie,,Bankowa”w1897r.InnymbyłZygmuntLewański
-pierwszykierownikOrganizacjiBojowejPPSwZagłębiuDąbrowskim.Areszto-
wanyizesłanynaSyberię,zbiegłizakończyłżycieweLwowie.WrazzMareckim
uczestniczyłwbunciew1899rokuJulianGęborek,w1905rokustojącynaczele
KomitetuStrajkowego,działaczSDKPiLwZarządzieGłównymPartii,uczestnik
rewolucjipaździernikowej.Absolwentamiszkołybyli-znanydziałaczPPSTytus
Filipowicz,aleteżiWasylJ.Jaworski,zruszczonyPolakzKamieńcaPodolskiego,
znanyradzieckigeolog.21
Ruchrobotniczy
WdrugiejpołowieXIXwiekuruchsocjalistycznyprzejąłtradycjewalkionie-
podległość.JednymzważniejszymośrodkówbyłoZagłębieDąbrowskie.Wpierw-
szejpołowielatdziewięćdziesiątychrozpoczęłydziałalnośćPolskaPartiaSocjali-
stycznaiSocjaldemokracjaKrólestwaPolskiego(od1900rokuSocjaldemokracja
KrólestwaPolskiegoiLitwy).W1898rokuwSosnowcu(iwWarszawie)doszłodo
pierwszegonaziemiachpolskichpochodupierwszomajowego.Zpowoduzabloko-
waniaprzezpolicjęiwojskoparkuSieleckiego,wktórymmielispotkaćsięrobot-
nicy,tysięcznytłumprzeszedłulicamimiasta.22
ZanimJózefPiłsudskistałsięprzywódcąniepodległejPolski,przezprawie
dwadzieścialatprzewodziłPPSiredagowałjegoorgan-„Robotnika”.Znanogo
jako„towarzyszaWiktora”.WZagłębiuDąbrowskimprzebywalinaprzełomieXIX
iXXwiekunajbliżsiwspółpracownicyPiłsudskiego-WitoldJodko-Narkiewicz
iWalerySławek.Onsamczęstoprzekraczałnielegalniegranicęiosobiściebrał
udziałwpracachutworzonejprzezPPSOrganizacjiBojowejwDąbrowieGórni-
21150latdąbrowskiejSztygarki,Katowice1966,s.58-60;72-74;DąbrowaGórnicza.Zarysrozwojumiasta,
s.77-79.
22Sosnowiec.Zarysrozwojumiasta,pracazbiorowapodredakcjąHenrykaRechowicza,s.44-45.
