Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
tymzależy,zjakimibyonmiałwmłodymwiekuprzestawać,zczegoby
sięsmucił,zczegocieszył,iwjakichkochałsięnaukach.Niemaszbowiem
wątpienia,żeontakimwrządeniupaństwadie,jakiepoprzediwycho-
wanie.Owszembogdajbyondotegoprzyszedłuojcaćwiczenia,calebysię
byłpoznał,wjakiejbymiałpanowaćRzeczypospolitej,jakobywcałości
miałutrzymywaćbronią.Tubysięoczywiścieijawnieprzypatrzyłtympod-
danym,teymocyswojejRzeczypospolitej,cobylepszarzeczbyła,niżcosię
wniewiastgronieipanienzgraikrakowskiemitańcamiipiosnkamibawi
42.
Troskaoodpowiednieprzygotowaniedorządówmłodegokrólabyła
jednymzpunktówprezentowanegopodLwowemprogramuszlacheckiego.
Mowywówczaswygłoszoneskierowanebyłyprzedewszystkimprzeciwko
królowejBonieijejdiałalności,wskazującnaniąjakogłówneźródłołamania
dotychczasowychpraw:DTyloKrólowaważy,ilechce;tylochce,ilesięjej
podoba,żadnemipewnemigranicamimądrośćjejokreślonaniejest,alecałą
zagarnąwszyRzeczpospolitą,żadnymikresamiswojejnieokreślawłady”
43.
Drugimwinowajcą,wmyślwypowiediprzywódcówszlachtyzgromadonej
podLwowem,byłsenat,którypowinienniedopuszczaćdotego,byłamane
byłoprawo.Aelekcjaviventeregebyławtymokresiewidianajakozłamanie
prawa:DTenjestbowiemich[praw]nakaz:abyjedenbyłKról,abyprawe
zostawałyurzędy,abysprawiedliwiesądikażdemucojestjegowłasnego
oddawać:abyśmywolnemibyli,aniesłużylinikomu”
44.
Podkoniectrwaniazjazdulwowskiegowodpowiedinaliczneżądania
szlachty,udielonejprzezJanaTarnowskiegowimieniumonarchy,prob-
lemwolnejelekcjistanowiłpierwszypunktobszernegowywodu.Kasztelan
krakowskipotwierdaktualnośćwspomnianejkonstytucjiz1530roku,
podkreślając,prawodowyborukrólamająwszyscyobywatele:
Pierwszeżądaniewaszebyło,abypośmiercipolskiegokróla,bezkrólewie
wszędyobwieszczono,zwyczajemprzodków;ażebytymsposobem,iwszyscy
sięośmiercikrólewskiejdowiedieli,ikogobysobienamiejscuzmarłego
postawićchcieli,myśleli.To,ponieważdoRzeczypospolitejidocałegopań-
stwazaszczytunależy,JKMśćpotwierdraczył
45.
42
StanisławaOkszycaOrzechowskiegoKronikiPolskieodzgonuZygmuntaIgo,
wyd.T.MoStowSKI,Warszawa1805,s.187-188
43Ibidem,s.208
44Ibidem,s.214-21
45Ibidem,s.244
CZĘŚĆ
1
|40|
WOKÓŁIDEI,SYMBOLIIPRAKTYKI
WYBORU