Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
bardoczęstobyłyprzyczynągłębokichreform.Rzeczpospolita,podobnie
jakZjednoczoneProwincje,niedoświadczyławiększychklęsk,więcbrakło
motywacjidomodernizacji,jejmiejscelokalnegomocarstwazajęłaRosja,
wktórejinteresienieleżałowzmocnieniesąsiada.
HeinzSchillingw2007rokupodkreślił,żeostosunkachmiędyna-
rodowychczysystemiemocarstwmożnamówićdopieropoukształtowa-
niusiępaństw,którenastępniezdobywająmonopolnaprowadeniepoli-
tykizagranicznej.Azatem,jakpodsumowałtobadacz:Dnapoczątkubyło
państwo”
5
.H.Schillingporównałstosunkimiędynarodowedogrywbilard,
alepodkreślił,żekulebyłyróżnieuformowaneprzezproceskształtowaniasię
państw:obokkulprawiegotowychbyłyitakie,przypominająceamorficzne
twory,Dktórenależałobyporównaćdomeduz”
6.Pozostajejednakpytanie,
czynaprzykładRzeczpospolitabyław
XVIII
wiekuDmeduzą”?Ponadto
czyWielkaBrytania,którazpewnościąbyławielkimmocarstwem,była
suwerennawprowadeniupolitykizagranicznej,kiedyambasadorrosyjski
zapomocąpieniędyzatrzymałpolitykęWilliamaPittaMłodszegomającą
nacelupowstrzymanieekspansjirosyjskiej.H.Schillingwypowiediałsię
krytycznieosyntezieP
.Kennedy’ego,gdyżwjegoanaliziestosunkówmię-
dynarodowychdecydująceznaczeniemaekonomia,niedoceniaonzaśzmian
zachodącychwstrukturzepaństw.
Wcześniej,w1988roku,H.Schillingwyróżniłczteryetapy,którecha-
rakteryzowałystosunkimiędynarodowewEuropie.PierwszytoDokreshabs-
burskiegouniwersalizmuiwyzwaniarzuconegomuprzezFrancjęiimperium
osmańskie”.Stosunkimiędynarodowebyływtedyzdominowaneprzezpoli-
tykęKarola
V
,azakończonepokojemwCataeua-Cambrésis,niektórzyhisto-
rycyangielscymówiąjednakopolityce,jakąprowadiłHenryk
VIII
.Drugito
DokreshiszpańskiejhegemoniiiwyzwaniarzuconegojejnajpierwprzezNider-
landyiAnglię,apotemprzezFrancję(1559-1648/59)”
7.Badaczprzedstawił,
jakwtymokresienastosunkimiędynarodowewpłynęłakonfesjonalizacja
orazzmianęustrojupaństw.PrzywołałjednegozezwolennikówGwizjuszy,
któryzwróciłuwagękrólowi,żeDdiśksiążętomkatolickimniewolnopostę-
powaćjakdawnej.Przyjacielaodwrogaoddielałypodówczasgraniceikrainy
królestw…misiajnatomiasttrzebapowiedieć,żekatolikikatolickiksiążę
5H.SchIllINg,JednośćiróżnorodnośćEuropywewczesnejepocenowożytnej:religia-
społeczeństwo-państwo,przeł.J.GÓrNy,K.KowalewSKI,Warszawa2010,s.205
6Ibidem,s.21
7H.SchIllINg,Konfesjonalizacja.KościółpaństwawEuropiedobyprzednowoczesnej,
Poznań2010,s.529
MARIUSZMARKIEWICZ
|47|
EUROPAAELEKCJEPOLSKICH
MONARCHÓWWXVIIIXVIIIWIEKU
