Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
kierowaniuarmiąiflotą
55
.StanisławAugustniemógłjednakliczyćnawspar-
cienawetswoichstronników,zktórychtylkoA.MokronowskiupadekRze-
czypospolitejprzypisałstałejniechęciszlachtydosilnychrządów.Podkreślił
też,żetylkopaństwadobrzerządonenieupadają,alebronioneprzez
innych
56.Pozostaliregaliściograniczalisiędodeklarowaniaprzywiązaniado
władcyichęciutrzymaniajegodotychczasowychuprawnień
57.
DopierowtrakcieobradSejmuCzteroletniegodostrzeżono,żetrud-
nośćstanowieniapodatkówwynikaztego,DTo,copodMonarchiążyią-
cemuObywatelowibywaniemiłym,wWolnymNarodiestaiesięprzykrym
inieznośnym”
58.Natakązmianęstanowiskawpłynęłoniewątpliwieznużenie
powolnościąobrad.ProwadiłotodopróbodwołaniasiędoautorytetuSta-
nisławaAugusta,odktóregooczekiwanowskazanianajlepszychrozwiązań
59.
Nazmianęstosunkudowolnychelekcji,nadostrzeżeniezalettronusuk-
cesyjnego,jakozabezpieczającegoprzedgroźbąwojnydomowejiingerencją
sąsiednichmocarstw,wpłynęłodopierodiełoStanisławaStaszicaiwywołana
nimpolemika
60.Dopierojednak3maja1791rokuposełpoznańskiI.W.Za-
krzewskiprzedstawiłkrytykęwolnychelekcji:
KrólaElekcyjnegonajbliższymzgubcąwolnościicałościNarodurozu-
miem,bogoznaturalnychwyzutymbyćniemniemamskłonnościkukrwi
iPotomstwuswemu,ażebypoświęcićrozerwaniecałościKraiu,łatwochętny
55[StaNISławAuguSt],Mowa[…]23IX1776,w:ZM1776,t.3,s.136-137
56[A.]MoKroNowSKI,Mowa[…]przypodniesieniulaski[…]5X1778,w:ZM1778.
57DNiezasadałemjanigdydobregorząduaniszczęściaNarodunaTronusłabości,ani
wyzuwaćMajestatzPrerogatywW.K.MciodNaroduzaręczonych,myślmojakiedykol-
wiekdiełemnazwaładobrym,lubpożytecznym;owszemoichcałośćzastanawiałemsię”.
[J.]NIeSIołowSKI,Zdanie[…]23IX1776,[b.m.ib.d.].Podobnestanowiskozajmował
teżAndrzejZamoyskiwtrakciekodyfikacjiprawa.J.Bardach,„Zbiórpraw”Andrzeja
ZamoyskiegownauceXIXwieku(H.Schmitt-W.A.Maciejowski-W.Dutkiewicz-M.Bo-
brzyński),w:WiekXVIII…,s.286
58[W.]StroyNowSKI,Mowa[…]27III1789,w:ZM1788,t.8,s.21
59G.Czyż,Głos[…]26II1789,w:ZM1788,t.7,s.21-22
60S.StaSzIc,UwaginadżyciemJanaZamoyskiego,oprac.S.CzarNowSKI,Wrocław
[1951];ZbiórpismdoktórychbyłypowodemUwaginadżyciemJanaZamoyskiego,Warszawa
1788Zob.J.DrzewIecKI,Pamiętniki[…](1772-1852),wyd.S.PawlIcKI,Kraków
1891,s.8;J.GrobIS,RepublikańskieprojektyreformypaństwapolskiegowkońcuXVIIIwieku,
DActaUniversitatisLodiensis”,Foliahistorica48,1979,s.83-96;A.JeNdrySIK,Owy-
daniach„UwagnadżyciemJ.Zamojskiego”wXVIIIw.,DPamiętnikLiteracki”1956,R.67,
z.2,s.369-397;Z.ZIelIńSKa,Republikanizmspodznakubuławy.PublicystykaSeweryna
Rzewuskiegozlat1788-1790,Warszawa1988
ANDRZEJSTROYNOWSKI
|69|
ZALETYIWADYTRONUELEKCYJNEGO
WŚWIETLEWYSTĄPIEŃSEJMOWYCH…