Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.BAGAŻENOWOCZESNOŚCI
13
Podsumowując,historiaambiwalentnegozwiązkupodmiotu
ijęzykanapoczątkunowoczesnościobfitujewszczególneprzy-
gody.Przyglądającsięprzednowoczesnejiwczesnonowoczesnej
formacji–odrenesansowejzgodnościrzeczyijęzyka,poprzez
siedemnastowiecznąideęreprezentacji,ażporomantycznąeks-
presję–możnaspostrzec,żeobiekategorie:językaipodmiotu,
warunkująsiebienawzajem,żejednaumożliwiaodkryciedrugiej.
Jestemprzekonana,żeświadomośćprzednowoczesnaniezostała
porzuconaprzeznowoczesność,któranadalzachowujepamięć
omistycyzującychkoncepcjachjęzyka.Wpoezjimodernistycz-
nejścierająsiędwiepotężnesiły.Jednatomarzeniaoutopiiję-
zykapierwszego,uniwersalnego(wspieraneprzezteoriejęzyka
odziedziczonepoprzedoświeceniowejepisteme).Drugatowola
odróżnieniasię,oddzielenia,odrębności,którajeślizatriumfuje,
zmusipodmiotdozapomnieniaojednościbytu.Siłataprzyjmu-
jetakżereaktywnąpostać,wjakimśsensieczerpiącązpamięci
oidealnejuniizeświatem,awodniesieniudozmianzachodzą-
cychwpoezjinazwanąprzezHugoFriedrichatendencjąDdehu-
manizacyjną”.Marzenieoutopijnymjęzyku,wiążącymwszyst-
kieelementyświata,konkurujetakżezzasadąnaukowo-racjo-
nalną,promującąkoncepcjęjęzykarozumianegojakoarbitralny
systemznaków,oddzielonyodpodmiotuiświata.Wynikaztego,
żedwakomponentyprzednowoczesne–mistycyzująco-magicz-
nakoncepcjajęzykaorazświadomość,żepodmiotmógłbypo-
wrócićdobezpośredniejłącznościzeświatem–mocnowpływa-
jąnamodernistycznerelacjepodmiotuijęzyka,pobudzającJa
dowytyczeniaswoichgraniciuwyraźnieniaautonomii.
Jeślinatomiast–wramachdopowiedzenia–skupimysięna
przyszłościlosówzwiązkupodmiotuijęzyka,toprzyjmując,że
modernizm,akcentującyprzedewszystkimprocesyróżnicowania,
awrazznimiautonomiczność,specjalizację,autotelicznośćiopo-
zycje
15
,odlatsześćdziesiątychXXwiekuzaczynawspółistnieć
15Zob.R.Nycz,Językmodernizmu...,dz.cyt.,s.34.
