Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
działania,którastanowizałożenieszczególnegorodzaju
odpowiedzialnościmoralnej.Dokładniejmówiąc,towładzalub
zdolnośćwłaściwapodmiotom,zuwaginaktórąmogąone
sprawiedliwiezasługiwaćnanaganęipochwałę,karęinagrodę
zaswojeczyny.Rozumieniewolnejwolijakozwiązanejwten
sposóbzodpowiedzialnościąmoralnąumiejscawiadysputę
filozoficznąwpobliżuzagadnieńwzględniekonkretnychibez
wątpieniaistotnychwnaszymcodziennymżyciu.Jakzauważa
ManuelVargas:„Toniejestsenswolnejwoli,któregojedyną
konsekwencjąjestto,iżpasujeondospekulacyjnejmetafizyki
danegofilozofa.Toniejestsenswolnejwoli,któryjestarbitralnie
powiązanyzdanąreligią.Natomiastjesttoujęciewolnejwoli,które
swojądoniosłośćczerpiezroliczyfunkcji,którąpełnionawczęsto
spotykanychidobrzeznanychformachżycia”(2013:180).
Współczesneteoriewolnejwolimożnapodzielićnadwieogólne
kategorie:teorieopowiadającesięzatym,żeludzieposiadająwolną
wolę,iteoriesceptycznewzględemtegotwierdzenia.Pierwsza
kategoriaobejmujelibertariańskieikompatybilistycznekoncepcje
wolnejwoli,dwazasadniczepoglądybroniącetwierdzenia,
iżposiadamywolnąwolę,któreróżniąsięjednakrozumieniemjej
naturylubwarunków,któremuszązachodzić,abymogłaona
istnieć.Drugakategoriaskładasięzgrupypoglądów
sceptycznych,którealbopowątpiewają,albowprostzaprzeczają
istnieniuwolnejwoli.Podstawowąróżnicępomiędzydwoma
stanowiskamizaistnieniemwolnejwoli,libertarianizmem
ikompatybilizmem,najlepiejrozumiećwkontekścietradycyjnego
problemuwolnejwoliideterminizmu.Determinizm,jakjest
onzazwyczajrozumiany,toteza,zgodniezktórąwkażdym
momenciemożliwajesttylkojednafizycznaprzyszłość(van
Inwagen1983:3).Lubteż,ujmującrzeczinaczej,toteza,zgodnie
zktórąfaktydotyczącedalekiejprzeszłościwpołączeniuzprawami
przyrodypowodują,żeistniejetylkojedna,unikalnaprzyszłość
(McKennaiPereboom2016:19).Natomiastindeterminizmstanowi
zaprzeczenietejtezy–totwierdzenie,żewniektórychmomentach
możliwajestwięcejniżjednaprzyszłośćfizyczna.Takwięc
tradycyjnyproblemwolnejwoliideterminizmusprowadzasię
