Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
MariaKalinowska
jakodziedzicówgreckiej,klasycznejtradycji,znaczelnymdlańmiejscemsza-
cunkudlajednostkiludzkiej,dlawolnościidemokracji,aletakżedlakate-
goriipiękna,któregoEuropauczyłasięuHomeraiFidiasza.Norwidwjed-
nymzeswychDgreckich”wierszy,pisanychwrokuWiosnyLudównamorzu
ubrzegówKrety,mówiosokratejskiejtradycjiiszerzej-antycznejkulturze
greckiejjakoDchlebiemistycznym”,którymdzieląsięnarody.Zatemkultura
greckatodlaniegoSłowołączącenarody,stwarzającemożliwośćkomunikacji,
todarowanyprzezOpatrznośćDtalizmanporozumiewaniasięwsztuce…”3.
DFilhellenizm”rozumiemywPolsceszeroko,nieograniczająctegozjawiska
dobezpośredniegozaangażowaniawwalkach,choćrównieżpolscyfilhelleni
wyruszalidoGrecji,bywspomagaćpowstańcówwboju.Dodajmy,żeichżycio-
rysy,skrupulatnierekonstruowaneprzezProfesoraGościwitaMalinowskiego,
sąniezwykłe,stanowiąprzejmująceodbiciesytuacjiPolskiwXIXw.Polscy
filhelleniwalczącywGrecjibyliteżnajczęściejuczestnikamiwalkoniepod-
ległośćPolski.PolacyfilhelleniwspierającywPolscewlatachdwudziestych
sprawęniepodległejGrecjitoczęstotakżedziałaczeniepodległościowi,którzy
poroku1831naemigracjikontynuowalizmaganiaowolnąPolskę,niekiedy
zaudziałwpolskichpowstaniachnaznaczeniwyrokamiśmierciprzezcarskich
okupantów.Przykładamimogąbyć:romantycznypoeta,SewerynGoszczyński,
którypieszoudałsiędowalczącejGrecji,lubFranciszekGrzymała,redaktor
warszawskichpismwlatachdwudziestych,powstanieclistopadowy,działacz
emigracyjny,któryrelacjonowałpolskimczytelnikomprzebieggreckichwalk
powstańczych.Możnapowiedzieć,żepolscyfilhelleni,walczącyosprawę
Grecjilubjąwspierający,należelidomitycznegopaństwaromantycznejpoezji;
bylitymiDludźmiszalonymi”,októrychpisałnajwiększypolskipoeta,Adam
Mickiewicz,żetowłaśnieoni,oskarżanioszaleństwoiawanturnictwo-inaczej
niżDludzierozsądni”-wierniswojemusumieniu,wspierająsprawęwolności
4
.
Ówczesnaprasapolskabyłapełnarelacjiobieżącychwydarzeniachpowstań-
czychwGrecji,akręgiuniwersyteckichmiłośnikówstarożytnościgreckiej,
np.wWilnie,organizowałyzbiórkipieniędzynarzeczwalczącychGreków.
Dlaromantycznychfilhellenówistniałbezpośrednizwiązekmiędzywielkątra-
dycjąantycznąajejspadkobierczyniąikontynuatorką-współczesnąGrecją.
Dziewiętnastowiecznyfilhellenizmmiałnietylkowymiarpolityczny-stał
siętakżewielkim,inspirującymruchemliterackimikulturowym,bogatym
3
C.Norwid,ListdoWojciechaGrzymały[Paryż1852].PostscriptumdoTańcesłowiań-
skie,[w:]idem,Pismawszystkie,t.8:Listy:1839–1861,Warszawa1971,s.175.
4
A.Mickiewiczwswoimartykulezroku1833pt.Oludziachrozsądnychiludziachszalonych
pokazujeparadoksalnośćidwuznacznośćkategoriiDrozsądku”wdziałaniachpolitycznych,
aszlachetneDszaleństwo”łączyzpostawąwolnościowąpolskichpatriotów.
