Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie.Polskifilhellenizmromantyczny
13
iróżnorodnym.Wewszystkichkrajachispołeczeństwachwyrażałtęsamą
ideę:solidarnośćzniepodległościowymiaspiracjamiGrekówtraktowanych
jakospadkobiercytradycjiklasycznej.Miałwięctesamekorzeniewcałej
Europie;wszędzieteżfilhellenizmwyrażałsięwpodobnychtematach,wąt-
kachimotywach.
Filhellenizmpolski,dzielączinnymifilhellenizmaminarodowymizasadnicze
ideeiprzekonania,miałjednakswojeodrębneoblicze,warunkowanesytuacją
politycznąPolskiwXIXw.-pozbawionejsuwerennegopaństwaizniewolonej
przezzaborców(Rosję,PrusyiAustrię).PrzywołanytuCyprianNorwiddużo
uwagipoświęcałdoświadczeniuniewoli,którawówczaszarównołączyła,jak
iróżniłaGrecjęorazPolskę.Łączyła,ponieważobanarodyniemiałyniepod-
ległościpaństwowej;dzieliła,gdyżGrecjawXIXw.odzyskałaniepodległość
izaczęłabudowaćzrębyswojejnowożytnejpaństwowości,aPolacymusieli
natoczekaćdoroku1918.Polacynieczekalijednaknawolnośćbiernie,ale
przezXIXstulecienieustannieprowadzilidziałalnośćkonspiracyjną,przygo-
towalikilkapowstańnarodowych(najważniejsze:1794,1830,1848,1863),
uczestniczyliwwieluruchachwolnościowychwcałejEuropie,nasztandarach
mająchasłoDZanasząiwasząwolność”,którestałosięnajistotniejszymprze-
słaniempolskichdążeńniepodległościowych.
Znająctenkonteksthistoryczny,nietrudnozrozumieć,żeobrazGrecji
wpolskiejliteraturzeromantycznejjestzdominowanyprzezwątkiniepodleg-
łościoweipoczuciewspólnotylosuhistorycznego.Grecyodzyskiwalitożsa-
mośćnarodowąprzezreaktywowaniewięzizwielkąantycznąprzeszłością.
PolacymieliwpamięciwalecznąirycerskąprzeszłośćdawnejRzeczypospolitej
ObojgaNarodów:polskiejilitewskiej,którejsymbolemstałosięzwycięstwo
nadarmiąImperiumOsmańskiegoodniesionewroku1683wWiedniuprzez
królapolskiegoJanaIIISobieskiego,dowodzącegowojskamipolsko-cesarskimi.
Dlapolskichromantykówbardzoważnybyłprzedrozbiorowyetosszlach-
cica,wychowanegowtradycjikulturyśródziemnomorskiejizaangażowanego
wsprawyojczyzny.Wyobrażenieszlachcica-ziemianina,gospodarującegona
roli,będącegorównocześnierycerzemdzielniebroniącymojczyzny,przez
całyXIXwiekwyznaczałopamięćoutraconej,jużprawiemitycznej,ojczy-
stejwielkości.PrzezcałyteżwiekXIX-stulecienarodowejniewoli-toczyli
Polacysporyoprzyczynyupadkuswegopaństwa,odrogiodzyskanianiepod-
ległości,wreszcieokształtprzyszłychrelacjimiędzyróżnymiwarstwamispo-
łeczeństwa,zwłaszczamiędzyszlachtąapańszczyźnianymichłopami.Wtych
dyskusjachwzorygreckieodgrywałyniezwykleważnąrolę:zarównowzorce
antyczne,przedewszystkimspartańskie,jakinowogreckie,takpolityczne,jak
ietyczne-osobowe.
