Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
MariaKalinowska
Wokresieniewolifunkcjaliteraturyromantycznejbyłaszczególna:podtrzy-
mywałatożsamośćnarodową,aczęstozastępowałateinstytucje,którewznie-
wolonymspołeczeństwienieistniały.Większośćpolskichromantykówposiadała
bardzodobrewykształcenieklasyczne,aponadtodużaczęśćznich-głównie
dotyczytostudentówUniwersytetuWileńskiego,jaknp.AdamaMickiewicza-
znalazłasięworbiciewpływówneohellenizmuniemieckiego(wszczególności
zasprawąprofesoraErnestaGrodka).Wielcyromantycypolscywywodzilisię
przeważniezeszlachtyRzeczypospolitejObojgaNarodów,tradycyjnieukierun-
kowanejnawartościkulturyrzymskiejiztejżekulturyczerpiącejwzorceoso-
boweorazideespołeczneipolityczne.Takzakorzenieniwstarożytnościpolscy
romantycyznakomicieporuszalisiępoobszarzeantykugreckiegoirzymskiego,
interpretującgonasposóbromantyczny.NapoczątkuepokiwcałejEuropie,
takżewPolsce,wyżejstawianoGrecjęniżRzym.Helladabędącaostojąwarto-
ści-takważnychdlaromantyzmujakwolność,natura,otwarcienatranscen-
dencję-jestdlaDwstępujących”romantykówistotniejszaodkulturyRzymu,
uważanejwówczaszasztucznąiwtórnąwobecgreckiej.Ichoćwmiaręrozwoju
polskiegoromantyzmunastępujepowrótzainteresowańskomplikowanąhistorią
Rzymu,tojednakhellenizmifilhellenizmpozostajądlaromantykówpolskich
stałymźródłeminspiracjitwórczych-artystycznych,intelektualnychimoral-
nych.Dodajmy,żenaichfascynacjęGrecjąwpływmiaławyjątkowobogata
iintensywnarecepcjaByrona,którybyłwPolsceniemaltakbardzojakwGrecji
kochany.SłynnypoczątkowyfragmentGiauraozniewolonejGrecjiwtłumacze-
niuAdamaMickiewicza,najważniejszegopoetypolskiego,czytanotakżejako
maskęsprawpolskich,asłowaowalceowolność,któraDgdyrazsięzaczyna,/
Zojcakrwiąspadadziedzictwemnasyna”5,pokazują,czymdlaromantyków
polskichbyłodziedzictwoantycznejGrecji.DWszyscyjesteśmyGrekami”,pisał
PercyShelley,apolscyromantycy-oprócztakwyrażonego,ogólnoeuropej-
skiegozobowiązaniawobecGrecji-odczuwaliszczególnyrodzajłączności
międzyDduchemswobody”tegokrajuaichwłasnymimperatywemwolności.
ParalelamiędzydziejamiGrecjiahistoriąPolskijestpolskąwersjąroman-
tycznegokultuGrecjijakosymboluwolności.Stajesięwliteraturzepolskiej
takżeprzejrzystąmaskądlamówieniaopolskiejhistoriinarodowej,swoistą
alegoriąsprawpolskich.Tojestszczególny,polskiwymiarromantycznejfascy-
nacjiidealnąHelladą,utożsamianązostatecznąwolnościąnarodów,aparalela:
Polska-Grecja,carskaRosja-Rzymdośćczęstobyłaformułowanaiprzytaczana
wpolskimromantyzmie.
5
A.Mickiewicz,Giaur.UłamkipowieścitureckiejzLordaByrona,[w:]idem,Dzieła.Wydanie
Rocznicowe,t.2:Poematy,Warszawa1998,s.158,w.124-125.
