Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Wolnośćnowożytnaorazinneszkice
zfilozofiixviiixviiiwieku
zycją,dziękiktórejmogłabyjeszczebyćzachowanajakaśaktualność
kartezjanizmudlafilozofiiwspółczesnej,byłainterpretacjaprzedsta-
wionaprzezHusserlaczySartre’a.Chodziłowniejozdecydowanie
Dniemetafizyczne”odczytaniefilozofiiKartezjusza,tj.takie,wktó-
rymdecydującąrolęodgrywaniemetafizycznietraktowaniecogito
(tzn.jakobyt,jakosubstancja,acozatymidzie-jakoźródłopro-
blemówdotyczącychistnieniaowegobytuwjegorelacjidoświata),
leczdubito,wątpienieorazurastającadorangizasadytejfilozofiika-
tegoriawolności,przedewszystkimabsolutnejwolnościwątpienia3.
Niemożnajednakpowiedzieć,bytegotypupropozycjadoczekałasię
powszechnegouznania.
NiniejszytekstprezentujejeszczeinnepodejściedofilozofiiKar-
tezjusza;anitradycyjnemetafizyczne,aniDniemetafizyczne”wpo-
wyższymsensie(choćztymostatnimmawielewspólnego,anawet
wpewnychmomentachjezakłada).Interpretacjata-zgodniezinten-
cjamisamegoKartezjusza,jak,miejmynadzieję,dasięwykazać-jest
tutraktowanajakoprzykładipretekstzarazemdozaprezentowania
jeszczejednegozmożliwychsposobówpojmowaniametafizykijako
takiej,wktórymmetafizykaniejestjużpunktemwidzenianarzeczy-
wistośćsamą,jaktonaogółbywa,alestanowirefleksjęskierowanąna
jednązteoriidotyczącejtejżerzeczywistości,tojestnafizykę,asze-
rzej-nanaukę.Przedmiotemjejnamysłustajesięwięcjużniesam
świat,aleokreślonawykładniaświata,jegonaukowyobraz.Kartezjań-
skaświadomośćfundamentalnychproblemówiwątpliwościdotyczą-
cychkwestiipewnościiprawdziwościnaukowegopoznaniajestdo-
skonałąokazjądoprzypomnieniaipostawieniaichponownie.Wtym
sensieprojekttakpojmowanejDmetafizyki”możestanowićpewną
propozycjęczyswoistypunktodniesieniadlawspółczesnejfilozofii
nauki(matematycznegoprzyrodoznawstwa),przyczymodrazuwar-
tozaznaczyć,żenajistotniejszebędziewnimniesamorozwiązanie,
jakiewtejkwestiiprzyjmieostatecznieKartezjusz.Owieleważniej-
3
Zob.zwłaszcza:J.-P.Sartre,Wolnośćkartezjańska,przeł.I.Tarłowska,w:Filo-
zofiaisocjologiaXXwieku,cz.2,red.H.Krahelska,Warszawa1965,s.309-330.
