Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
NinaNowara-Matusik:Ondynyimeluzyny…
jednymznajsłynniejszychdziełniemieckiegoromantyzmu,stanowią-
cymzarazemnajczęstszypunktodniesieniadlapóźniejszychrealizacji
tegomotywuwliteraturzeniemieckojęzycznej.Fouquésopisujewswo-
imutworzetragicznąmiłośćpięknejnimfywodnejOndynydorycerza
Huldbranda.Ondynajesttzw.duchemżywiołu(Elementargeist)imoże
przybraćludzkąpostać;niemajednakduszy.Otrzymujeją,poślubia-
jącHuldbranda,azmianajejstatusuontologicznegopociągazasobą
zmianęjejcharakteru:zistotykapryśnejinieczułejstajesiękochającą
izdolnądopoświęceńmałżonką.LeczmimojejoddaniaHuldbrand
zdradzażonę,wefekcieczegoOndynawracadowody,bynastępnie
zemścićsięnaniewiernymmężu,składającnajegoustachzabójczypo-
całunek(por.Frenzel1992).
Motywnimfywodnej,ściągającejnieszczęścienazakochanegowniej
mężczyznę,chętniepodejmujątakżeinniniemieccytwórcyokresukla-
syczno-romantycznego:JohannWolfgangvonGoethe(wznanejbal-
ladzieRybakz1779roku),LudwigTieck(wdramacieDasDonauweib
z1808roku),JosephvonEichendorf(wwierszuSpokojnadolinaz1837
roku)czyHeinrichHeine(wPieśnioLoreleiz1823roku).Wartowtym
miejscuzaznaczyć,żesłynnanadreńskasyrenaLoreleiniejest—jak
siępowszechnieuważa—wytworemludowejwyobraźni,leczefektem
literackiejkreacji.Nakartyliteraturyzostaławprowadzonazasprawą
ClemensaBrentana,odktóregoHeinemotywtenzapożyczył,przetwa-
rzającgotak,iżdodzisiajczytelnicyjegoballadywierząwludowepo-
chodzenieniemieckiejsyreny5.
Fantastycznymotywnimfywodnejbudziniemniejszezaintereso-
wanietwórcówepokirealizmu:postaćpannywodnejzaczynapojawiać
sięwutworachliterackichdrugiejpołowyXIXwiekuztakączęstotli-
wością,żewodniesieniudotegookresumówisięnawetoDmaniina
punkcienimf”(Steinkämper2007:353).Przykłademtakiejfascynacji
możebyćpowieśćDerStechlin(1898),pióraczołowegoprzedstawicie-
larealizmupoetyckiegoTheodoraFontanego,którymianemMeluzyny
orazDambiwalentnąnaturą”(Mazur2001:171)mitologicznegopierwo-
wzoruobdarzajednązbohaterekswojegodzieła.
Podobniejakondyna,meluzynajestlegendarno-mitycznąpostacią
związanązżywiołemwody(orazpowietrza),itakjakonanieposiada–
zgodniezprzekazemParacelsusa(por.Steinkämper2007:218)–duszy.
Jejdokładnepochodzenieniejestznane.Przyjmujesię,żepoczątkowo
meluzynabyładobrąwróżką,którazczasemprzeszłanastronęzła
(Stuby1992:73).Podobniejakwprzypadkuondyny,stałymelementem
przekazówomeluzyniejestmotywtzw.Martenehe,awięcmałżeństwa
5WięcejnatentematpiszeAndrzejLam[b.r.publ.].
11
