Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
Aufsätze/Artykuły
istotyponadnaturalnejzczłowiekiem.Wwiększościprzekazówmeluzy-
napoznajeswojegoprzyszłegomężawchwili,gdytenstajenarozdro-
żu.Czarodziejkapomagamuwtrudnejsytuacjiizgadzasięzostaćjego
żoną,leczstawiamuprzytymjedenwarunek:tenniemożeoglądać
jejciaławwyznaczonyprzezniądzień(zregułyjesttosobota).Gdy
wabionyciekawościąukochanymimozakazupodglądameluzynęwką-
pieli,zszokowanyodkrywa,żejejciałoodpasawdółtociałosyreny
(lubwęża).Konsekwencjązłamaniatabuprzezmężczyznęjestpostę-
pującyrozpadrodziny,ucieczkameluzyny(nimfawypadaprzezokno
iprzemieniasięwwietrznąistotę)6orazśmierćmężczyzny.Takąhistorię
meluzynyprzedstawiajądziełaliteraturyfrancuskiejiniemieckiejokre-
suśredniowiecza,anajbardziejpopularnymliterackimprzetworzeniem
motywumeluzynywjęzykuniemieckimpochodzącymztegookresu
jestopowiadanieMelusine(1456)ThüringavonRingoltingena,będące
swobodnąadaptacjąfrancuskiegowzorca.
Niezależnieodtego,czywprzytoczonychutworachchodziorusał-
kę,nimfęczyteżsyrenę,postaćkobiety-wodnegoduchazostajewpisana
wtensamschematnarracyjny:nimfawodzinapokuszenie,sprowadza
nieszczęścienamężczyznę,anastępniewracadoswojegożywiołu,sta-
jącsięzczasemtypemkobietyfatalnej,pozbawionejindywidualnych
cech.Wspowinowaconezwodnymiistotamifemmefatalesobfituje
szczególnieliteraturaniemieckaprzełomuXIXiXXwieku,azatypową
reprezentantkęepokiwilhelmińskiejmożnauznaćnimfęRautendelein,
bohaterkędramatuGerhartaHauptmannaDzwonzatopiony(1896),ka-
pryśnąiuwodzicielskączarodziejkę,którarozbijamałżeństwoludwisa-
rzaHenryka,byzabójczympocałunkiemprzypieczętowaćjegolos(por.
Nowara2006).
Zmianaparadygmatu:
opowiadanieOndynaodchodziIngeborgBachmann
PrzełamanietegoschematunarracyjnegoprzynosidopierowiekXX
zasprawąjednejznajbardziejpopularnychpisarekniemieckiegoobsza-
rujęzykowego,doskonaleznanejtakżepolskiemuczytelnikowi7–Inge-
borgBachmann.WutworzeOndynaodchodzi(pochodzącymzwyda-
negow1961rokuzbioruopowiadańRoktrzydziesty),pisarkaukazuje
6Wartowtymmiejscuzaznaczyć,żemeluzynajesttakżebohaterkąśląskiejludo-
wejwyobraźni.NaŚląskupojawiasięprzedewszystkimjakodemonwiatru,dlatego
nazywanajestwietrznicąalbowiatrowąpanną.Więcejnatentemat:Andrzejczak1999:
117–126.
7OrecepcjipisarkiwPolscepiszem.in.MariaKłańska(2007).
