Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.1.Ideadialoguspołecznegoakoncepcjefilozoficzne,społeczneiprawne
35
społecznyiekonomiczny
5
.Umowaspołecznaniejestcelemsamymwsobie,ajedynie
środkiemgwarantującymdobroogółu,awedługLocke’aiRousseaujestuzasadniona
tylkowtedy,kiedyprzynosipowszechnekorzyści.Brakkorzyścidajepodstawędorene-
gocjowaniaumowyspołecznej.
RousseauwUmowiespołecznejdomagałsię,abywszyscyludziepodlegalibezoso-
bowemuprawu.Społeczeństwuopartemunasamowoliprzeciwstawiałspołeczeństwo
opartenaprawie,cojestwarunkiemdemokracji.Rousseaupojmowałspołeczeństwojako
rzeczywistośćponadjednostkową.Poddanieswojejosobyiswoichprawwoliogółuskut-
kowałopowstaniemjednegociałaspołecznego,któregokażdyczłonekstawałsięczęścią
nierozerwalnejcałości.Teoriapowszechnejsuwerennościzawierałakoncepcję„woliogó-
łu”,którabyłaczymświęcejniżsumąwoliposzczególnychjednostek,coczyniłozniej
bardziejkoncepcjękolektywistycznąbądźholistycznąniżindywidualistyczną.Jedno-
cześniejednostkazyskiwałaokreśloneprawaipodporządkowywałasięustanowionemu
porządkowi.
WedługLocke’akontraktoznaczaprzeniesienieuprawnieńjednostkinawspólnotę.
Postanowieniaumowyspołecznej,jakozasadniczeprawawspólnoty,powinnybyćjawne,
zapisanewkonstytucji,awszelkiepóźniejszeaktyprawneniemogąbyćzniąsprzeczne.
Umowatamożedaćwspólnocietylkoabsolutnieniezbędnąwładzęnadjejczłonkami,
byniemusielirezygnowaćzezbytwieluswychprawpodmiotowych6.PojmowanieLoc-
ke’aumowyspołecznejjakoumowydwustronnej,wktórejkażdazestronmaprawa
iobowiązki,byłokoncepcjądemokratyczną.Naniejbudowanoliberalnepodejściedo
społeczeństwaidemokratycznepodejściedopaństwa.
Oilewstarożytnościgłównymcelemspołecznymbyłouczynienieczłowiekadobrym,
otylewczasachnowożytnychcelemspołecznymstałasięobronaiochronauprawnień
jednostki.Stądwywiedzionoteorięprawpodmiotowych,uprawnieńindywidualnych
orazPowszechnejdeklaracjiprawczłowiekaiobywatela.
WXXwiekuJohnRawls,podjąłpróbęzrekonstruowaniaideikontraktualistycznej
izastosowaniajejdokoncepcjisprawiedliwości.Zideisprawiedliwościjakobezstronności
możnawyprowadzićogólneiszczegółowezasadyzwiązanezfunkcjonowanieminstytucji
państwowychiodnoszącesiędokształtuustrojupolitycznegoispołeczno-gospodarcze-
go.Urzeczywistnieniemzasadysprawiedliwościspołecznejsąodpowiedniezabezpie-
czeniaspołeczneiusługisocjalneświadczoneprzezpaństwo.Państwopowinnorealizo-
waćideęsprawiedliwości,dążyćdozachowaniarównowagiwstosunkachspołecznych
5Por.S.Golinowska,Politykaspołecznapaństwawgospodarcerynkowej.Studiumekonomiczne,
Wyd.Nauk.PWN,Warszawa1994,s.5-8.
6J.Szacki,Historiamyślił,op.cit.,s.94;J.Locke,Dwatraktatyorządzie,wstępemikomenta-
rzemopatrzyłZ.Rau,Wyd.Nauk.PWN,Warszawa1992.
