Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Ewolucjakoncepcjicenwteoriiekonomii
19
makroekonomicznejteoriidochodowej,którazostałazapoczątkowanaprzez
J.M.Keynesa,zneoklasycznymizasadamiekonomii.Zprocesemsyntezywiążesię
jednakproblemograniczeniapoziomuingerencjipaństwawzachodzącezjawiska
gospodarcze,wtymm.in.zasadykształtowaniacennarynku.Przedstawicieleobu
nurtówopierająsięnapodobnychprzesłankachmetodologicznychoraznakatego-
riiużytecznościkrańcowejdóbr,którejcelemjestwspółokreślaniewartościiceny
danegodobra,atakżepsychologicznejskłonnościkonsumentówdonabywania
tychdóbr(Keynes1985;Samuelson1958).
Przeciwstawnymnurtemwobecekonomiineoklasycznejorazkeynesowskiej
koncepcjiinterwencjonizmubyłneoinstytucjonalizm.Jegoprzedstawicielewska-
zywalinakoniecznośćzastąpieniarynkowejregulacjirównowagiekonomicznej
pozarynkowąkoordynacją,któramożezapewnićrównowagękierowaną.Jejgłów-
nymcelemjestmożliwośćdoprowadzeniadokompromisudziałańposzczegól-
nychgrupzajmującychsiębiznesemekonomicznymzcelamisystemu,któresą
akceptowaneprzezspołeczeństwo.PrzedstawicielneoinstytucjonalizmuE.Ayers
(1968)wswojejpracystwierdził,żecenaniejestpieniężnymwyrazemwartości
towaruzewzględunato,iżnieuwzględniaonawsposóbobiektywnyidający
możliwośćempirycznejweryfikacjikryteriówużyteczności.Dodatkowowyraził
pogląd,żecenyopróczrzeczywistychwartościuwzględniająjednocześniepseudo-
efektynarzuconeprzezreklamęizwyczaje.Przedstawicieleneoinstytucjonalizmu
podkreślali,żekształtowaniesięcenwynikanietylkozrynkowychregułgry,ale
istotnesąrównieżuwarunkowaniaspołeczno-ekonomiczne.
Jednocześnieobserwowanebyłorosnącezainteresowaniebadaniamidotyczą-
cymiwzajemnychpowiązańmiędzyczynnikamiokreślającymipoziomcen.Kry-
tycepoddawanoteorięwartościopartejnacenierynkowej.JakwskazujeK.Dopfer
(1982),teoriatanieumożliwiaobiektywnegospojrzenianawartośćkształtowaną
przezczynnikiprodukcjiwdługimokresie.Zaznacza,żeteoriawartościoparta
nacenierynkowejniestwarzaprzesłanekdoocenyzarównozużycianieodnawial-
nychzasobów,jakizachowańprodukcyjnychikonsumpcyjnychuwzględniających
takieelementy,jak:stanzdrowiaspołeczeństwa,postęptechniczny,równowaga
ekologiczna.Teoriataniestanowijednocześniepodstawypodziałuproduktuspo-
łecznego,skutkującbrakiemmożliwościformułowaniarzetelnychsądównatemat
podziałudóbr(Dopfer1982).
Wlatach20.XXwiekuwZwiązkuRadzieckimukształtowałsięnakazowo-
-rozdzielczymechanizmfunkcjonowaniagospodarki(Górski1977).Wmechani-
zmietymsystemowicenzostałyprzypisaneróżnorakiezadaniautożsamianezich
funkcjami.Brakbyłojednakmożliwościichzrealizowaniazewzględunaznaczny
stopieńskomplikowaniacen,którywynikałzichpodwójnejroliodnoszącejsiędo
środkówprodukcjiorazdośrodkówspożycia.Wpóźniejszymokresieprowadzone
dyskusjeumożliwiłyodnalezieniedrogitworzeniabardziejefektywnegomecha-
nizmufunkcjonowaniagospodarkisocjalistycznej.Jednymzgłównychtematów
