Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
1.Teoretyczneaspektyzróżnicowaniacennarynkachsurowcówrolnych
podjętychwówczasdyskusjibyłproblemzasadkształtowaniasięcen.Założono,
żeoptymalnysystemcenpowinienumożliwićrównowagęekonomiczną,która
będziezjednejstronyweryfikowałaponoszonenakłady,zdrugiejzaś-pozwolina
odpowiednidobórczynnikówwytwórczych.Wtedyzaistniejąprzesłankidotego,
abycenamogłaodzwierciedlaćrealneproporcjegospodarcze,którewynikaćbędą
m.in.zpanującejsytuacjinarynkachkrajowychorazmiędzynarodowych.Będzie
więconaoddziaływaćnapodejmowanedecyzjeprodukcyjneorazkonsumpcyjne
zgodniezzasadąracjonalnegogospodarowania(Górski1977).
WartorównieżzwrócićuwagęnapoglądyF.A.vonHayeka,którytwierdził,
żewdłuższymokresiecenasprzedażycechujesięwysokąkorelacjązkosztami
produkcji(Callahan2004).Dziejesiętakwówczas,gdynabywcysąskłonnipła-
cićwięcejzadanedobro,aniżeliżądasprzedawca.Todoprowadzadopodbicia
cenypoprzezzgłaszanezapotrzebowanie,wzwiązkuzczymtworzysięrozbież-
nośćcenowamiędzykosztamiprodukcjiacenądanegodobra.Wrozważaniach
Hayekaspotkaćsięmożnazpodkreślaniemrolicenjakoprzekaźnikainformacji
orazczynnikakształtującegoludzkiedziałania.Twierdziłon,żecenyprezentują
zmianyzachodzącewgospodarce,jednocześniezaznaczając,żenaichpodsta-
wieproducencimogąpodejmowaćdecyzje.Wartoprzybliżyćteżpoglądyucznia
F.A.vonHayeka-I.M.Kirznera.Podzieliłonsystemcenowynadwaelementy:
cenyrównowagoweorazcenynierównowagowe(Kirzner1973).Pierwszeznich
stanowiąsygnały,któreumożliwiająkoordynacjęzdecentralizowanychdecyzji.
Cenynierównowagowemajązazadaniepobudzać„odkrycia”dokonywaneprzez
producentówwgospodarce.Wswojejanalizieprzedstawiłwystępującerozbież-
nościmiędzycenamirynkowymipewnychdóbrakosztamiichwytworzenia.
Zaznaczył,żeinwestowaniewprodukcjędóbrprzezinwestorówiichdostarczanie
narynekobniżaceny,przezcogospodarkazbliżasiędostanurównowagi,mimo
żestanutegonieosiąga.
Podsumowującpowyższerozważania,możnawskazać,żewujęciuhistorycz-
nympoglądydotyczącekształtowaniasięcenznacznieewoluowały.Pożyteczny
wkładdoteoriiekonomicznejpoczątkowownieślimerkantyliści,którzyuznawali,
żegospodarkęmożnabadaćwsposóbformalny.Nieocenionyokazałsięwkład
domyśliekonomicznejA.Smitha.Jegopoglądy,mimożebudziłysporowątpli-
wości,byływykorzystywanedokształtowaniateoriiprzezpóźniejszychbadaczy.
Wkolejnychokresachuwidoczniłsięwzrostzainteresowaniakształtowaniemcen
przezstronępopytową,corównież-jakwprzypadkuuznaniakształtowaniacen
przezstronępodażowąprzezekonomistówklasycznych-byłoniesłuszne.Owe
poglądyzrewolucjonizowałA.Marshall,któryodmiennieodwielumyślicielinie
opierałsięnaróżnicachdzielącychgoodinnychbadaczy,leczsamprzyznawał,że
inspirujesięichpoglądami.Zaznaczał,żecenysąwynikiemszerokiegowachlarza
wzajemnieoddziałującychnasiebiesił.WXXwiekuwzrosłozainteresowanierów-
nowagąekonomiczną,coznaczniezbliżyłopoglądyneokeynesistówdopoglądów
