Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
1.3.Rolaczynnikalosowego
1.Ekonometriajakodyscyplinanaukowaijejmiejscewgospodarcerynkowej
Otym,żewgospodarcezdarzająsięróżneniespodziewaneprzypadkilosowe,wywierają-
ceniejednokrotniepotężnywpływnajejrozwój,obecnienikogonietrzebaprzekonywać.
Jakopierwszyzbrzeguprzykładrozważmyzdarzenielosowepolegającenawystąpie-
niuzjawiskasuszywdanymroku.Cotooznaczazekonomicznegopunktuwidzenia?
Otóżrolnicyponieślikosztyzwiązanezzasiewem,sadzeniem,nawożeniem,opryskami
orazinnymizabiegamiagrotechnicznymi,spodziewającsięokreślonejwielkościplonu.
Tymczasemwystępującawcałymkrajususzajakoefektkaprysuaury,awięczdarzenia
losowego,zmniejszaspodziewanyplonnp.o40%.Przypadektenmalicznereperkusje.
Obniżawistotnymstopniuproduktkrajowybrutto(PKB)orazdochodowośćindywidu-
alnychgospodarstw.Powodujerównieżspadekprodukcjizwierzęcejwrokuprzyszłym.
Wniektórychgospodarstwachwzestawieniunakłady–przychodywystępujeujemnesal-
do.Sytuacjatakazmuszadozaciąganiakredytów,ograniczalubwręczuniemożliwiain-
westowanie,wpływająctymsamymhamująconapoziomdalszegorozwojugospodarstw.
Kolejnymprzykłademniechbędziezdarzenielosowezeświatapolityki.Trwająnie-
pokojenaBliskimWschodzie.Wyobraźmysobie,żektórejśzestronkonfliktuudaje
siędokonaćzamachunaważnąosobistośćzobozuprzeciwnika.Zamachtenwywołu-
jezaostrzeniestosunkówiwkonsekwencjiprowadzidowybuchuwojnylokalnej.Po-
wszechniewiadomo,iżterytoriabliskowschodniestanowiąnajważniejszeźródłoropy
naftowejnaświecie.Wywołanykonfliktograniczalubuniemożliwiawydobycietego
surowcawtymregionie.Poważnezmniejszeniepodażystrategicznegosurowca,jakim
jestropanaftowa,musiskutkowaćznacznązwyżkąjegocen.Matoogromnywpływna
gospodarkikrajównieposiadającychwłasnychzasobówropy,prowadzidowzrostucen
prawiewszystkichtowarów,awkonsekwencjidowystąpieniakryzysugospodarczego.
Powróćmyjednakdoźródełprzytoczonejhistorii.Otóżpowodzenielubniepowodzenie
zamachuzależy,jakłatwozauważyć,odbardzowieluczynników,któretrudnoprzewi-
dziećiktóremogą,aleniemuszą,wystąpić.Mazatemcharakterlosowy.Tymsamym
spiralanastępstwtegoprzypadkuwykazujerównieżcechylosowości.Możnaprzyto-
czyćjeszczewieleinnychprzypadkówlosowych,którewywierająznaczącywpływna
gospodarkęzarównowskalimakro,jakimikro.
Znaczne,skokowezmianyróżnychwielkościekonomicznychznajdująprzełożenie
nawynikimodelowaniaekonometrycznego.Sprawiająctymsamym,iżwnioskowanie
wprzyszłość,związanezprzewidywaniemtychwielkości,jestwdużejmierzeutrudnio-
ne.Nieoznaczatojednak,żenależyzaniechaćmodelowaniastanowiącegopodstawę
budowyprognozwdziedziniegospodarki.Prognozowaniebowiemjestniezbędnym
elementemprogramowaniawszystkichdziedzinżyciagospodarczego.Nienależytracić
zpolawidzeniafaktu,iżprognozyekonometrycznemającharakterwarunkowy,tzn.
spełniająsię,aleprzyzałożeniu,żewarunkiiczynnikioddziałującenaprognozowane
zjawiskowprzeszłościbędąwtymsamymstopniuwpływaćnatozjawiskowprzy-
szłości.Czynniklosowypowoduje,iżwpraktyceniemagwarancjizaistnieniatak
stabilnegoukładu.
Zatemopinie(wnioski)oprzewidywanychrozmiarachzjawisknapodstawiemodeli
ekonometrycznychmającharakterprzybliżony,nazywanyczęstoprzedziałemwielkości.
