Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Wojnaikonfliktzbrojny
wteoriachstosunkówmiędzynarodowych
27
niechcąodwołaćsiędotegotypumetod.Temetodymogązapobiecwybuchowi
wojny
19
.WedługHobbesa,wojnaniejestniezgodnazprawemnatury,ponieważ
stanowiśrodeksłużącydoochronyżycialubzdrowia,cojestzgodnezprawami
natury.Prawatejednakzabraniajątylkotakiejprzemocy,któranaruszaprawain-
nych.Przemoc,któraniegwałciprawinnejosoby,niejestniesprawiedliwa,alepo-
dobniejakuGrocjusza,wykluczawojnę,któraniemożebyćsprawiedliwadlaobu
stronkonfliktu.Możesięjednakzdażyć,żeżadnazestronwojującychniedziała
sprawiedliwe.WedługGrocjusza,niesprawiedliwiedziałatylkoten,którypodej-
mujetakiedziałaniaświadomie,dlatego,abywojnabyłasprawiedliwa,musiist-
niećsprawiedliwaisłusznaprzyczyna
20
.Zatakieuznałonprawodoobrony,nawet
jeślibezprawieniezostałojeszczedokonane,alejestonorealneinatychmiastowe.
Ważnewuznaniusprawiedliwościwojnybyłouzyskanieodszkodowaniazaszkody
wyrządzonemieniuichęćzadośćuczynienia.Trzeciaprzyczynawiązałasięzwy-
mierzaniemkary.
Państwaprowadzącewojnęprzeciwkozaangażowanemuwniesprawiedliwy
konfliktmaprawonałożyćkontrybucjęlubżądaćinnejformyzadośćuczynienia.
Zwycięzcaniepowinienjednakodpokonanychżądaćwyrzeczeniasięwolności.
PodobnieniesprawiedliwedlaGrocjuszabyłyroszczeniadobudowaniaimperium.
WtymaspekciewpośrednisposóbuznałzaniesprawiedliwepodbojewNowym
Świecie.Niesprawiedliwebyłodlaniegowysuwanieroszczeńztytułuodkryciarze-
czy,któresąwłasnościąinnejosoby,nawetjeśliuznamy,żemafałszywewyobraże-
nieoBogulubmamniejsząwiedzę.Totwierdzeniewiązałosięściślezrozgrywającą
sięwXVIw.próbądostarczeniaargumentówzatworzeniemimperiumhiszpańskie-
go.LiniarywalizacjiwtejsprawiewyraźnieprzebiegałamiędzyFrancjąaHabsbur-
gami,alerywalizacjatastopniowoprzenosiłasiępozaobszareuropejski.Dlatego
Hiszpanieszukaliargumentów,któreuzasadniałybyichpodbojeiprawadoziem
wAmeryce.Najczęściejpowoływanosięnakoniecznośćpanowanialepszychnad
gorszymi,podkreślając,żeniebyłatotylkokwestiasiły,aległównieetyki.Wzwiąz-
kuztymGrocjuszpolemizowałwyraźniezwcześniejszymidziełami,któreuza-
sadniałypodbójNowegoŚwiata,wtymzpracąFranciscadeVitorii(1492-1546)
OIndianach.TenostatniuzasadniałprawoHiszpanówdowalkionoweterytoria
21
idowładanianimi.Vitoriauzasadniłprawodobudowaniaimperiumkilkomaczyn-
nikami:przyczynamiwynikającymiznaturalnychstosunkówpanującychwśród
ludzi,koniecznościąkrzewieniareligiichrześcijańskichwNowymŚwiecie,odrzu-
ceniemprzezIndianwiarychrześcijańskiej-Indianieprzyjmującchrześcijaństwo
itakmusielibyprzyjąćnarzuconegoprzezpapieżawładcę-tyraniąsamychwład-
cówindiańskich,ludożerstwemiskładaniemofiarzludzi,dobrowolnymwyborem
Indian,którzyprzyjęlibywładzęHiszpanów,gdybypotrafilizrozumiećichmądry
isprawiedliwysystemrządów
22
.
19
20
21
22
Ibid.,s.97in.
A.Gałganek,op.cit.,s.307.
Ibid.,s.316.
Ibid.,s.340.
