Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
BarbaraBoniecka
Konteksttakipozwaladomniemywać,żenadawcazastosujerealizacjęartystyczną
taką,jakiejsięzwykleoczekuje,gdypadasłoworecytować.
Ustnośćkomunikatu(pomijającrecytacje)kojarzonajestnaogółzesponta-
nicznością.Tęspontanicznośćzdajesięwykluczaćużycieprzezspikeraczasow-
nikówpisaćiczytać,zapomocąktórychjeszczeczęściejniżzapomocąmówić
określaonsposóbrealizacjitekstu.Konotowanyprzezczasownikiczytać/pisać
obiektczytaniazazwyczajniejestbłahy,zpewnościąteoretyczniewykluczaon
niestarannośćrealizowania.Por.:Cotakiegofascynującegojestwczytaniuksią-
żek?;Przeczytano:wyróżnienia,trzeciemiejsca,drugiemiejsca,pierwszemiejsca
iniemaŁukasza.Niektóreużyciaczasownikówczytać/pisaćsugerująjednoczesną
interpretacjęczytanegotekstu:Wujekjużzaczynaczytaćwierszyk,dokończysz…
Idźmydalej:skorotekstysąprzezspikeraczytane,toznaczy,żemusiały
byćwcześniejprzygotowanewformiepisemnej.Należysięwięcspodziewaćdo-
pracowanychjęzykowo,starannychredakcji8.Najczęściejwyzyskiwanymczasow-
nikiemjestpisać.Danasłuchaczowimożliwośćkorespondowaniazradiemjest
jednocześnieotwarciemmożliwościużyciakoduikonicznego.Zewzględunawiek
niektórychsłuchaczywrachubęwchodząnteksty”wykonanemanualnie.Spiker,
chcącpowiadomićwszystkichswoichodbiorcówotakiejrealizacjikomunikatu,
zastosuje–rzeczjasna–kodjęzykowy.Stądużycieprzezniegoczasowników:
rysować,malować,lepić,(wy/na)kleić.Zob.międzyinnymi:Proszęwasbardzo,
szczególnietedzieci,któreniepotrafiąjeszczepisać,abynarysowałynam,albo
namalowały,albowykonałydowolnątechnikąswójwidokzokna.
Powstałynapodstawieikonytekstjęzykowymożebyćopisem,opowiadaniem,
relacją,opiniąitp.Tekstikonicznyprowadzidonarodzintekstujęzykowego,
którymoże/będzietrwaćczyrozrastaćsięwzależnościodtego,ilekomponentów
substancjiikonicznejprezenterzauważyizechceonichmówić.
Jednymzczęściejwyzyskiwanychnaantenieradiowejkodówjestkodmuzycz-
ny/instrumentalnyorazkodwokalny.Dlaokreśleniaodmiennościtakiejrealizacji
tekstuodmówionejiczytanejorazrysowanejczywyklejanejsłużąspikerowi
słowa(za)śpiewaćorazgrać/muzyka.Odbieramjejakonajmniejobciążonedo-
datkowymiznaczeniami.Chociażniektórekontekstyużyciatychsłówwskazująna
dokonywaneprzezspikerówrozgraniczeniarodzajówutworówwokalnychiinstru-
mentalnych,ichtematykiczysposobuwykonania.Naprzykład:Mówimydzisiaj
owielurodzajachmuzyki.Mówisię,żekażdepokoleniemaswójrodzajmuzyki,
każdepokolenieczegośsłucha.Naszebabciebardzolubiłyorkiestrydęte.
8ZasadniczeróżnicemiędzytekstamimówionymiapisanymiomawiaF.Nieckula,Język
ustnyajęzykpisany,[w:]EncyklopediakulturypolskiejXXwieku,t.2:Współczesnyjęzykpolski,
red.J.Bartmiński,WydawnictwonWiedzaoKulturze”,Wrocław1993,s.101–114.
