Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
BarbaraBoniecka
BarbaraMachulzChrzanowa.Konteksty,wjakichużytosłowalist,niewskazują
tunaspecyfikęprzykładowejformywypowiedzi,niemówisię,cojąodróżniaod
innychformkomunikatu.Spikerograniczasiędowskazaniajedynieautorówite-
matykilistów,pozatymkonstatujesamfaktichistnienia.Formalistowna–jaksię
wydaje–jestpostrzeganajedyniejakonajprostszysposóbpisemnegoutrzymania
kontaktuznadawcą.Tylkojedenraznadawcazdradziłsięzpotrzebyposiadania
wiedzyopisaniulistówiumiejętnościświadomegokonstruowaniaformylistow-
nej,zaproponowałmianowiciekonkursnapisanielistu:Terazjużnajwyższapora
narozwiązanienaszegokonkursunalist.MiałotomiejscewnJuniorze”.Wten
sposóbdałpoznać,żeistniejąspecjalneobiektywneregułyiprzepisypozwalające
poprawnieskonstruowaćtakąwypowiedź.
Niektórenazwywytworówużyteprzezspikerówwbadanymkorpusiedają
bardzoogólnewyobrażenieobiektu,doktóregosięodnoszą.Dotyczytonietylko
wspomnianychwcześniejnazw.Naprzykładcechyprzysłowiarozpoznawalne
sąniedziękisamemuużyciunazwyprzysłowie,leczegzemplifikacjipodanej
przezspikeraorazzawartejwwypowiedzeniukontekstowympodpowiedzi,do
jakiegoobszarupojęciowego(każdykrajmainnątradycję)odbiorcamoże
odnieśćnazwęijejobiekt:Takwięcjakwidać,każdykrajmainnątradycję,
czylisprawdzasięprzysłowie:Cokrajtoobyczaj.Imwięcejtakichprzytoczeń
waudycji,tymwiększeprawdopodobieństwo,żeodbiorcazauważyzwięzłość
sformułowaniaiwyrażoneprzezeńsednomyśli,iskutkiemtegozbliżysiędo
słownikowejdefinicji11.Niebezznaczeniajesttujeszczesytuacja,wjakiejdoszło
doprezentacjiprzysłowia.Audycja,zktórejpochodzicytat,poświęconabyła
tradycyjnymwigilijnymibożonarodzeniowymobrządkom.Słuchaczezabierający
głostelefonicznie,opowiadali,zjakimizwyczajamiświątecznymimieliokazjęsię
zetknąć.Słowaspikerapadłynapodsumowanierozmowyznimi.Spiker,cytując
przysłowie,sądziłzapewne,żeogólnawiedzaodbiorcydotyczącakulturyludowej
okażesięwystarczającadlazrozumieniaznaczeniowejistotynazwy.
Zajednostkitekstoweodużejautonomii,będąceznakiemczasu,możnauznać
hasłareklamowe.Otoprzykładyużyćtejnazwy:Możecieprzesyłaćhasłorekla-
mowe,reklamująceproduktypszczele:miód,propolis,woskpszczeli,no,tojest
waszasprawa,cowybierzecie…To,cojestreklamowane,jestdlanaszychrozwa-
11Przysłowieckrótkiezdanie(lubzdania),zaczerpniętezeźródełliterackichlubludowych
iutrwalonewtradycjiustnej,wyrażającejakąśmyślogólną(sentencję,wskazówkę,przestrogę)czę-
stowformiewierszowanej’:Użyćprzysłowia;Posłużyćsięprzysłowiem;Lepiejpóźnoniżwcale–
mówiprzysłowie.Przykład2.cfaktmogącysłużyćzailustrację,dowód,poparcieczegoś,jakiegoś
twierdzenia’:Przykładnapodnoszenieliczbdopotęgi;Daćprzykładzwłasnegodoświadczenia,
napoparcieswojegozdania;Uzasadniaćjakąśtezęprzykładami;naprzykładcwyrażeniewtrącone,
poprzedzającewskazanienacoślubniepełnewyliczenieczegoś;choćby’:Maszynyrolnicze,na
przykład:kombajny,żniwiarki.Zob.KSJPPWN.
