Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
I.Ryshistoryczny
wGalicjiWschodniejjakoinstytucjaiwspólnotaukraińskiemunarodowinie-
zbędna,choćzarazemnarażałsięnazarzutyoutratęniezależnościisakralnego
charakteru
78
.Zwolennicybardziejradykalnychdziałańskłanialisiępierwotnieku
ideologiikomunistycznej.Sytuacjatakawynikałazarównozfaktu,żeruchkomu-
nistycznyopowiadałsięprzeciwkoładowiwersalskiemuipostulowałwłączenie
zachodniejUkrainydoUkraińskiejSRR,jakizatrakcyjnościwspomnianejjuż
politykikorienizacji.OdejścieodpolitykiukrainizacjiwZSRRzaowocowało
spadkiempoparciadlaideologiikomunistycznejiwzmocnieniemruchunacjo-
nalistycznego.Od1920r.działaławPolscezałożonaprzezbyłychwojskowych
UkraińskaOrganizacjaWojskowa,w1929r.powstałaOrganizacjaUkraińskich
Nacjonalistów(OUN)79.OileukraińscykomuniściwspółpracowalizZSRR,to
ukraińscynacjonaliścipodkonieclat30.XXw.podjęlibliskąwspółpracęzhit-
lerowskimiNiemcami80.
Konstytucjamarcowaz1921r.gwarantowaławszystkimobywatelomrów-
nośćizapewniałaim„ochronężycia,wolnościimienia(ł)bezróżnicypo-
chodzenia,narodowości,języka,rasyczyreligii”81.Wkolejnymrokuprzyjęto
ustawęokreślającąszczególnezasadyorganizacjisamorząduwwojewództwach
lwowskim,tarnopolskimistanisławowskim82;przewidywałaoneparytetynaro-
dowościoweworganachadministracyjnychiprzyznawałaokreśloneprzywileje
społecznościukraińskiej.Wspomnianepostanowienianiezostaływcielonewży-
cie.Polskapolitykawobecmniejszościnarodowych,wszczególnościUkraińców,
wahałasiępomiędzyfederalistycznąwizjąPiłsudskiegoiasymilacyjnąkoncep-
cjąDmowskiego,przyczymrosnącąrolęodgrywałataostatnia.Podjętoakcję
polskiejkolonizacjipołudniowo-wschodnichterenówIIRzeczypospolitej.Wjej
wynikutylkonaWołyniupowstałoponad3,5tys.gospodarstw,którychwłaści-
cielebylizwykleaktywnymikrzewicielamipolskości.Wbrewpostanowieniom
ustawyz1922r.niepowstałuniwersytetukraiński83.Ograniczonoliczbęukra-
ińskichszkół,natomiastdynamicznierosłaliczbaszkółpolskich.Rozwiązaniem
tejsytuacjimiałybyćpowołanedożyciaw1924r.szkołyprzeznaczonedla
wszystkichdzieci,bezwzględunanarodowość,wktórychjęzyknauczaniamiał
byćuzależnionyoddeklaracjiskładanychprzezrodziców.Proceduraskładania
78
BohdanCywiński,Ogniempróbowane.ZdziejównajnowszychKościołakatolickiegowEuropie
Środkowo-Wschodniej,t.1:Korzenietożsamości,WydawnictwaSzkolneiPedagogiczne,Warszawa1993,
s.119.
79
J.Hrycak,HistoriaUkrainył,op.cit.,s.194-199.
80
Szerzejzob.TomaszStryjek,Ukraińskaideanarodowaokresumiędzywojennego:analizawybra-
nychkoncepcji,WydawnictwoFunna,Wrocław2000.
81
KonstytucjaRzeczypospolitejPolskiej,17.03.1921,DziennikUstaw,nr44,poz.267,s.633-658.
82
Ustawaozasadachpowszechnegosamorząduwojewódzkiego,awszczególnościwojewódz-
twalwowskiego,tarnopolskiegoistanisławowskiego,26.09.1922,DziennikUstaw,nr90,poz.829,
s.1553-1555.
83
RyszardTorzecki,KwestiaukraińskawPolscewlatach1923-1929,WydawnictwoLiterackie,
Kraków1989,s.72.
