Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
5.IIRzeczpospolitaimniejszośćukraińska
narodowejracji-tzn.zUkraińcamipełno-aktywnymiireprezentującymipełne
zrozumieniedlaczynupolitycznego91.
Politykaprometejskamusiałasięzmierzyćztrzemazasadniczymiwyzwa-
niami,któreostatecznieprzesądziłyojejporażce.Popierwsze,odwoływałasię
wistotnymstopniudofederalistycznychzałożeńPiłsudskiego,podczasgdyzwo-
lennicyDmowskiego-odgrywającypierwszoplanowąrolęnapolskiejscenie
politycznejdo1926r.-akceptowaliustanowionew1921r.statusquoiopowiadali
sięraczejzanormalizacjąrelacjizZSRR.Podrugie,wrazzzakończeniempo-
rewolucyjnegochaosuistabilizacjąsytuacjiwewnętrznejwZwiązkuRadzieckim,
pozycjaPolskiwobecwschodniegosąsiadastawałasięcorazsłabsza,ajejmoż-
liwościwpływunasytuacjęwewnątrzZSRR-corazbardziejograniczone.Po
trzecie,społeczeństwoukraińskietylkowniewielkimstopniupodatnebyłona
działaniaPolski,zwłaszczawokresiemasowychrepresjiradzieckichwlatach30.
XXw.Polskadyplomacjamiałaświadomość,jakicharaktermaradzieckapolityka
wobecUkrainy-dotyczyłotorównieżWielkiegoGłodu92.Niepodjęłajednak
konkretnychdziałań,byjejprzeciwdziałać,cowynikałozarównozograniczonych
możliwościIIRzeczypospolitej,jakitroskiorelacjezZSRR.W1932r.Polska
iZwiązekRadzieckizawarłypaktonieagresji.
Przedmiotempolsko-radzieckiejrywalizacjistałasięrównieżpolskalud-
nośćmieszkającawUkraińskiejSRR.Wedługspisupowszechnegoz1926r.
wgranicachUkraińskiejSRRmieszkało476tys.Polaków,costanowiło1,6%jej
ludności
93
.W1925r.wramachpolitykikorienizacjiutworzonowradzieckiej
częściWołynia,wpobliżugranicyzPolską,polskirejonnarodowy,zwanypo-
tocznieodnazwiskajegopatrona-polskiegodziałaczakomunistycznegoJuliusza
Marchlewskiego(1866-1925)-Marchlewszczyzną.Rejonmiałbyć„żywym
kontrastemdlapolitykikapitalistycznejPolaków,(ł)stałymprzypomnieniem
uciskuUkraińcówiBiałorusinówwPolsce”94.Byosiągnąćzamierzonecelepro-
pagandowe,Marchlewszczyznaprzeszłaprocesszybkiejindustrializacji.Jejefekty
zostałyjednakograniczonezasprawąszkódwyrządzonychprzezkolektywiza-
cjęrolnictwa
95
.Wobecgłodu,jakizapanował,mieszkańcyMarchlewszczyzny
91
WłodzimierzBączkowski,OwschodnichproblemachPolski,KolegiumEuropyWschodniej
im.JanaNowaka-JeziorańskiegoweWrocławiu,Wojnowice,Wrocław2005,s.43-47.
92
JanJ.Bruski(red.),Hołodomor.WielkiGłódnaUkrainiewdokumentachpolskiejdyplomacji
iwywiadu,PolskiInstytutSprawMiędzynarodowych,Warszawa2008;RobertKuśnierz,Pomórw„raju
bolszewickim”:głódnaUkrainiewlatach1932-1933wświetlepolskichdokumentówdyplomatycznych
idokumentówwywiadu,WydawnictwoAdamMarszałek,Toruń2009.
93
Wsiesojuznajapieriepis’nasielenija1926goda.Nacionalnyjsostawnasielenijaporespublikam
SSSR,http://www.demoscope.ru/weekly/ssp/ussr-nac-26.php?reg=4[dostęp:24.01.2023].
94
JanuszM.Kupczak,PolacynaUkrainiewlatach1921-1939,WydawnictwoUniwersytetuWroc-
ławskiego,Wrocław1994,s.148.
95
MikołajIwanow,Pierwszynaródukarany:PolacywZwiązkuRadzieckimwlatach1921-1939,
PaństwoweWydawnictwoNaukowe,Warszawa1991,s.127,357.
37
