Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
5.IIRzeczpospolitaimniejszośćukraińska
BiorącpoduwagęprzynależnośćUkrainydoZSRR,wokresiemiędzywo-
jennymrelacjepolsko-ukraińskieniemiałycharakterumiędzypaństwowego.Ich
głównąskładowąstałysięstosunkipaństwapolskiegozmniejszościąukraińską.
PolskauważnieobserwowałajednaksytuacjęwUkrainieradzieckiej,liczącna
to,żeudasięjejwykorzystaćtendencjeodśrodkowenaobszarzeZSRR.Należy
równieżodnotować,żewgranicachUkrainyradzieckiejpozostałaistotnapol-
skamniejszość,choćpolitykęwobecniejformułowałybardziejwładzeZwiązku
RadzieckiegoniżUkraińskiejSRR.
DrugaRzeczpospolitabyłapaństwemwielonarodowym.Jakwynikazespisu
powszechnegoz1931r.,68,9%społeczeństwaposługiwałosięjęzykiempol-
skimjakoojczystym.NajliczniejsząmniejszośćnarodowąstanowiliUkraińcy-
wedługoficjalnychdanych13,9%,awedługszacunkówbadaczyokoło16%73.
Mniejszośćukraińskaskupionabyławpołudniowo-wschodniejPolsce,podzie-
lonejwIIRPnaczterywojewództwa:wołyńskie,stanisławowskie,tarnopolskie
ilwowskie.PomniejszeskupiskaUkraińcówzamieszkiwaływojewództwama-
łopolskie(wschodniaczęśćGalicjiZachodniej),lubelskie(Chełmszczyzna)ipo-
leskie(Podlasie).Sytuacjachbyłaodmiennawmiastachinawsi.Ukraińcybyli
przeważnierolnikami,właścicielamidrobnychgospodarstw-dlategonawsista-
nowiligrupędominującą.WmiastachnajwiększegrupyetnicznetworzyliPolacy
iŻydzi74.Lwów-najważniejszemiastoregionu-byłważnymośrodkiempol-
skiegożyciapolitycznegoikulturalnego:totampowstałalwowskaszkołamate-
matycznaskupionawokółStefanaBanacha(1892-1945)75czylwowskaszkoła
prawa76.ParadoksalnieLwówbyłrównieżważnymośrodkiemdlaspołeczności
ukraińskiej,choćstanowiłaonazaledwie16%mieszkańcówtegomiasta77.
PowojennyukładgranicwistotnymstopniunieodpowiadałUkraińcom
mieszkającymwPolsce.Wtychwarunkachmożliwebyłyzasadniczodwiedro-
gi:działanienarzeczzachowaniawłasnejkulturyizdobyciaautonomiiwramach
istniejącegosystemupolityczno-prawnegolubwalkazbrojna.Tępierwsząop-
cjęobrałytakiepartiejakUkraińskieZjednoczenieNarodowo-Demokratyczne
(Ukrajins’keNacionalno-DemokratyczneOb’jednannja,UNDO),towarzystwo
oświatowe„Proswita”czyKościółgreckokatolicki;tenostatnibyłpostrzegany
73
JerzyTomaszewski,Rzeczpospolitawielunarodów,Czytelnik,Warszawa1985,s.35.
74
NatematspołecznościżydowskiejwGalicjiwokresiezaborówzob.IsraelBartal,AntonyPo-
lonsky(red.),Polin:StudiesinPolishJewry,t.12:FocusingonGalicia:Jews,PolesandUkrainians
1772-1918,LittmanLibraryofJewishCivilization,Oxford,Portland1999.Ciekawemikrostudiumpo-
święconerelacjompolsko-ukraińsko-żydowskimwlatach1919-1945prezentujeShimonRedlich,Razem
iosobno.Polacy,Żydzi,UkraińcywBrzeżanach1919-1945,przeł.G.Godlewski,Pogranicze,Sejny2008.
75
RomanDuda,Lwowskaszkołamatematyczna,WydawnictwoUniwersytetuWrocławskiego,Wroc-
ław2010.
76
AdamRedzik,MastersofRafałLemkin:LwówSchoolofLaw,w:AgnieszkaBieńczyk-Missala
(red.),CiviliansinContemporaryArmedConflicts:RafałLemkin’sHeritage,WydawnictwaUniwersytetu
Warszawskiego,Warsaw2017.
77
J.Tomaszewski,Rzeczpospolitawielunarodów,op.cit.,s.79.
33
