Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
ROZDZIAŁ1
Systempolitycznyijegoklasyfikacje
KonfederacjaStanówZjednoczonychAmerykiPółnocnej.Obecniepewnecechy
konfederacjimaWspólnotaEuropejska.
•federacja–jestpaństwemzwiązkowym,któregoczęściskładowemająsamodziel-
nośćprawnąiokreślonyzakressamodzielnościpolitycznej.Częściskładowe(sta-
ny,kantony,landy,państwa,prowincje)sąpodmiotamifederacjiimająwłasny
podziaładministracyjno-terytorialny.Podmiotyfederacji,chociażniesąodrębny-
mipaństwami,mająwłasnekonstytucje,systemyprawne,instytucjewładzypoli-
tycznejisądowniczej,budżety,hymny,flagi,godła,symbole.Donajważniejszych
czynnikówwpływającychnapowstanieikształtowaniesiępaństwafederacyj-
negozaliczymyczynniki:narodowościowe,etniczne,historyczne,geograficzne,
językowe,kulturowe,religijne,polityczneipragmatyczne.Najbardziejcharakte-
rystycznymwyznacznikiemfederacjijestpodziałuprawnieńwładczych.Wpań-
stwiefederalnymwładzajestrozdzielnamiędzyparlamentirządfederalnyoraz
parlamentyirządypaństw-członkówfederacji.Podziałwładzyzakłada,żetylko
pewneobszarypolityki(np.politykazagraniczna,obronna)zastrzeżonesądla
władzfederalnych.Większośćsprawzwiązanychzpolitykąwewnętrznąpozo-
stajewgestiipaństwczłonkowskich,którewtymzakresiedysponująautonomią
polityczną.Federacjazapewniawięcdecentralizacjęidekoncentracjęwładzy,
coodróżniająodpaństwaunitarnego,wktórymuprawnieniawładczeskupiają
sięnapoziomiecentralnym.Opróczpodziałuwładzyfederacjacharakteryzuje
sięistnieniemswoistychinstytucjizabezpieczającychsuwerennośćpaństwczłon-
kowskich.Należądonichprzedewszystkimwyższeizbyparlamentów,wktó-
rychreprezentowanesąinteresyposzczególnychczęściskładowychorazsądy
konstytucyjne,rozstrzygająceewentualnesporykompetencyjne.Wniektórych
federacjachprzyjmujesięspecjalnąprocedurędecyzyjnąmającąnaceluzapobie-
gnięciedominacjipaństwczłonkowskichowiększejliczbiemieszkańców,itym
samymowiększejliczbieprzedstawicieliwparlamencie.Współcześniepaństwa-
mifederacyjnymisą:Argentyna,Australia,Austria,Belgia,Brazylia,Indie,Kana-
da,Meksyk,Malezja,Niemcy,Pakistan,Rosja,Szwajcaria,StanyZjednoczone.
Przezautonomięrozumiesięwewnętrznesamozarządzanieczęściterytorium
państwanapodstawiekompetencjiustawodawczychdotyczącychsprawolokalnym
znaczeniu.Autonomiaoznaczaograniczonątylkosuwerenność.Statutautonomii,
czyliaktnormatywnybędącyprawnąpodstawądziałalnościorganówautonomicz-
nych,jestustanawianylubzatwierdzanyprzezorganogólnopaństwowy,najczęściej
przezparlament.Prawaregionalnemogązmieniaćorganycentralne,jeślizostały
naruszoneogólnopaństwoweinteresy.Autonomiczneparlamentyiautonomiczne
rządyprowadządziałalnośćpodnadzoremorganówcentralnych,którewyznaczają
swojegospecjalnegopełnomocnika.
Literatura
AndrzejewskiP
.,DeszczyńskiP
.,GołataK.,SzczepaniakM.,Systemypolitycznewy-
branychpaństw,Poznań1996.
BaszkiewiczJ.,RyszkaF.,Historiadoktrynpolitycznychiprawnych,Warszawa1984.
