Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1ZDROWIEPUBLICZNEWKONTEKŚCIEHISTORYCZNYM
artificiumdiatriba,czylirozważaniaochorobachzawodowych,omówiłzagrożenia
dlazdrowiawystępującew52zawodach.Cociekawe,nadrugimmiejscuzewzględu
nazagrożenieumieściłzawodymedyczne,wtymlekarzy.Uważanyjestpowszechnie
zaojcamedycynypracy.
Kolejnymprekursoremprofilaktykiimedycynypracy,kontynuatoremideiRama-
zziniegobyłSzkotJamesLind(1716-1794).StudiamedyczneukończyłnaUni-
wersyteciewEdynburgu,aw1750r.zostałjużwybranynaczłonkaRoyalCollege
ofPhysicianswtymmieście.W1753r.opublikowałswojąnajważniejsząksiążkę
zatytułowanąATreatiseoftheScurvy.Służącwbrytyjskiejmarynarcekrólewskiej
jakolekarz,przeprowadziłkontrolowanebadaniekliniczneumarynarzydotkniętych
gnilcem,czyliszkorbutem,którybyłwówczasplagąwśródmarynarzyodbywających
długierejsymorskie.Zastosowałszeregdiet,zktórychjedyniedietaskładającasię
zcytrusówbyłaskutecznymśrodkiemleczniczym.Chociażistniałyjużwcześniej-
szeinformacjesugerująceantyszkorbutowedziałaniecytrusówzawierających-jak
siępóźniejokazało-witaminęC,Linduważanyjesttakżezaprekursoramedycyny
pracyzwłaszczanapodstawiepublikacjiAnEssayontheMostElectualMeansof
PreservingtheHealthofSeamen.
OkresoświeceniawEuropiebyłczasem,wktórymzwróconouwagęnafakt,żeza
zdrowieosobniczeizbiorowepowinnoodpowiadaćpaństwo.Głównymrzecznikiem
takiegopoglądubyłJohannPeterFrank(1745-1821),profesorwielueuropejskich
uniwersytetów,m.in.wGetyndze,Padwie,Wiedniu,WilnieiPetersburgu.Poglądzo-
stałwyrażonywdzielezatytułowanymSystemeinervollständigenmedizinischenPoli-
zei,któremożnaprzetłumaczyćnaterminologięfunkcjonującąwtamtymokresiejako
pełnysystempolicjilekarskiejbądźnabardziejpasującydodzisiejszychczasówsys-
temadministracjiochronyzdrowia.Wdzielepostulowałm.in.posiadanieświadec-
twazdrowiaprzedzawarciemmałżeństwa,zapewnienieopiekinadmacierzyństwem,
zwalczaniealkoholizmuiprostytucjiorazwymaganiasanitarnedotyczącezaopatrze-
nialudnościwwodęiusuwanianieczystości.Przedstawiłtakżeswojąosobistądefi-
nicjęzdrowiapublicznego.Jegopostulatyspowodowałypowstaniew1791r.Komisji
PolicjiObojgaNarodówdlaKoronyiLitwy.Trzylatapóźniejlekarzihigienista
JeanHallé(1754-1822)utworzyłwParyżuprzyĚcoledeSantěpierwsząwEuropie
KatedręHigienyOgólnej.
Istotnywpływnazdrowiepublicznewtymczasie,zwłaszczadzieci,miałpolskilekarz,
filozofichemikJędrzejŚniadecki(1768-1838).UrodziłsięnaPałukachwokolicyŻni-
na.NaukęrozpocząłwGimnazjumwTrzemesznie,którąkontynuowałpóźniejwKrako-
wie.MedycynęstudiowałwSzkoleGłównejKoronnej,następniewPadwieiWiedniu.
ByłprofesoremmedycynyichemiiwSzkoleGłównejWielkiegoKsięstwaLitewskiego
wWilnie.W1805r.wnDziennikuWileńskim”opublikowałpracęOfizycznemwycho-
waniudzieci(opracowanąnapotrzebyKomisjiEdukacjiNarodowej),wktórejzawarł
7
