Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1020Modelstandardowywfizycecząstekelementarnych
7
Układśrodkamasy(CM)zdefiniowanyjestjakoukładodniesienia,wktórymprze-
strzennaskładowacałkowitegoczteropędu(tzn.całkowitytrójpęd)jestrównazeru.
JeślienergięcałkowitąwukładzieCMoznaczymyjakoE∗,tomamyteżp2=1E∗2.
Przypuśćmynajpierw,żecząstkatarczy(mB)jestwspoczynkuwukładzielabo-
ratoryjnym(LAB),takżepB=0iEB=mB,podczasgdyEAjestenergiącząstki
padającejwukładzieLAB.Wtedy
E∗2=1p2=m2
A+m2
B+2mBEA.
(1.6)
Następniezałóżmy,żecząstkapadającaicząstkatarczyporuszająsięwprzeciwnych
kierunkach,jaktosiędziejewkolajderache+e1lubp-
p.Wtymprzypadkuoznaczając
wartościtrójpędówprzezpAipB,otrzymujemyzpowyższegorównania
E∗2=1p2=2(EAEB+pApB)+(m2
A+m2
B)
≃4EAEB7
(1.7)
oilemA7mB≪EA7EB.Wyniktenopisujezderzeniecentralnecząstek.Dladwóch
wiązekprzecinającychsiępodkątem0otrzymujemyE∗2=2EAEB(1+cos0).Zauważ-
my,żeenergiawukładzieCM,jakamożeprzekształcićsięwnowecząstki,wprzypad-
kukolajderazdwiemawiązkamicząstekorównychenergiachEwzrastaliniowozE,to
znaczyE∗≃2E,natomiastwprzypadkuakceleratorówztarcząstacjonarnąwzrastajak
pierwiastekzenergiicząstekpadających,E∗≃√2mBEA.Jestzatemoczywiste,żenaj-
wyższeenergiekoniecznedowyprodukowanianowychcząstekonajwiększychmasach
możnauzyskaćwakceleratorachwakceleratorachzwiązkamiprzeciwbieżnymi.Na
przykładwkolajderzep-
ponazwieTevatronwlaboratoriumFermilabenergiawukła-
dzieCMwynosiE∗=2TeV=2000GeV.Abyuzyskaćtakąsamąenergięwukładzie
CMwakceleratorzeztarcząstacjonarnąenergiawiązkiprotonówuderzającychwnu-
kleonytarczymusiałabybyćrównaEA=E∗2/2mB≃2·106GeV=2000TeV.
1020
Modelstandardowywfizycecząstekelementarnych
102010Podstawowefermiony
Praktyczniewszystkiedanedoświadczalnezeksperymentówwzakresiefizykiwysokich
energiimożnawyjaśnićzapomocątzw.modelustandardowegocząstekelementarnych
iichoddziaływań,sformułowanegowlatachsiedemdziesiątychXXwieku.Zgodnie
ztymmodelemcałamateriazbudowanajestzniewielkiejliczbycząstekospinie1
2,
czylifermionów:sześciukwarkówisześciuleptonów.Symboleiładunkielektryczne
Q(wyrażonewjednostkachładunkuelektrycznegoelektronue)tychpodstawowych
składnikówmateriiprzedstawionowtabeli1.2.
Leptonysąobdarzoneładunkiemelektrycznymwyrażającymsięliczbącałkowitą.
Elektronemajednostkowyładunekujemnyijestcząstkąwszystkimdobrzeznaną.