Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
10Kwarkiileptony
równieżłącząsię,tworząccząstkipodobnedoprotonuineutronu,którejednak
znaczniecięższeiniestabilneirozpadająsięszybko(zwyklewczasie10113s)na
kombinacjekwarkówu7d,podobniejakciężkieleptonyrozpadająsięnaelektrony.
Ciężkiecząstkiniestabilneobserwujesięjedyniewzderzeniachbardzowysokichener-
giiwakceleratorachstworzonychprzezczłowiekalubwprzyrodziewpromieniowaniu
kosmicznym.
Tabela1020Fermionyfundamentalne
Cząstka
Zapach
Q/|e|
leptony
ve
e
vu
u
vt
t
u
c
t
kwarki
d
s
b
11
0
+2
3
11
3
Jakwidzimywtabeli1.2,trzemparomleptonówściśleodpowiadajątrzyparykwar-
ków.Przekonamysiępóźniej,żekoniecznejestwprowadzeniekolejnegostopniaswobody
dlakwarków:każdyzapachkwarkuwystępujewtrzechróżnychkolorach(określenie
nkolor”służyjedyniedorozróżnieniatrzechtypówkwarków).Jeśliprzyjmiemyistnienie
trzechkolorów,tocałkowityładunekkwarkówu7c7tjestrówny3·3·2
3=6|e|,aładunek
kwarkówd7s7bjestrówny13·3·1
3=13|e|.Leptonymająładunek13·1|e|=13|e|.Za-
temcałkowityładunekwszystkichfermionówjestrównyzeru.Wistociejesttowarunek,
abymodelstandardowybyłwolnyodtzw.anomaliiistanowiłteorięrenormalizowalną.
Właściwośćtakąmajątakżeteorieopisująceunifikacjęoddziaływańsilnych,elektro-
magnetycznychisłabychprzybardzowysokichenergiach,coomawiamywrozdziale9.
102020Oddziaływania
Przyjrzeliśmysięjużcząstkom,jednakmodelstandardowyobejmujetakżeichoddzia-
ływania.Jaktowyjaśnimywnastępnymrozdziale,wteoriikwantowejróżneoddzia-
ływaniaopisujemyzapomocąwymianyodpowiednichbozonów(cząstekospiniecał-
kowitym)międzypodstawowymifermionami.Cibozonowinpośrednicy”wymienieni
wtabeli1.3.
Istniejączterytypypodstawowychoddziaływań(izwiązanychznimipól).
Oddziaływaniasilneodpowiadajązawiązaniekwarkówwneutronieiprotonie
orazneutronówiprotonówwjądrach.Siłydziałającemiędzykwarkamiwynikiem
wymianycząstkibezmasowej,gluonu.
Oddziaływaniaelektromagnetyczneodpowiadajązaniemalwszystkiezjawiskawfi-
zycewskalachpowyżejskalijądrowej,awszczególnościzastanyzwiązaneelektronów