Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
żywiąwstosunkudosiebie.Sympatiapełnifunkcję
buforującą,chociażzasadniczoegoistycznąinastawioną
narealizacjęinteresuwłasnegojednostki.Jednaktakie
uczuciejestdobre,bowiążeludziwspontaniczne
iproduktywnegrupy,gdziejednostkidążące
doforsowaniawłasnychinteresówrealizująje,wchodząc
wrelacjezinnymi,żywiącymitesamemotywacje
iuczucia,chociażjednocześnierywalizujązesobą.
Kwestiąspornąbyłotuprzypisywaniesympatii
icałkowitejodpowiedzialnościzaspołecznewięzi
jednostkomludzkim,anieczynnikomzewnętrznym
–państwu,systemowietc.Smithdowodził,żemieszanie
siępaństwadospontanicznychmechanizmówrynkowych
jestrzeczązgubną.Dostrzegłjednakmożliwość
wyłonieniasięzdemoralizowanegostanuspołeczeństwa,
jeślijednostkizostanąpozbawioneodniesieńdopewnej
obiektywizującejfunkcjistrukturpaństwowych:
Wkażdymspołeczeństwiecywilizowanymiuprzemysłowionym
–pisał–masyspołecznestanąsięniezdolne[...]żywićjakieś
szlachetnelubgorąceuczucia,awkonsekwencji–dotego,
bywyrobićsobiejakiśsztucznysądnawetonajzwyklejszych
obowiązkachżyciaprywatnego,[...]jeżelirządniepodejmie
żadnychstarań,bytemuzapobiec3.
Egoizmidbałośćowłasnyintereszanegowałpóźniej
zdecydowanieKarolMarks4.wskazującnapieniądzjako
czynnikniszczącysympatię,aprzeztowięzispołeczne.
Smithwskazywał,niewątpliwiesłusznie,nakluczową,
obokgniewu,nienawiści,okrucieństwaizemsty–rolę
zazdrościjakoafektów,które
[...]odpychająludziodsiebieiktóreskłaniająniejakodozerwania
więzówłączącychspołecznośćludzką5.
Oilejednakuczuciagniewu,nienawiści,okrucieństwa
izemstysąwpisanewsystemrywalizacjijednostek,
otyle–zdaniemSmitha–zazdrośćmożesięstać
zastępnikiemsympatiiizniszczyćtymsamymwięzi
międzyludzkie,stanowiąc„uczucieohydne
inienawistne”6.Smithświadombyłtego,żezazdrośćjest
