Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
42
rozdział1
interesbędącyobiektemrywalizacjiwjegoobrębie,któryzpunktuwidze-
niainnegopolamożeuchodzićzabezwartościowy,sprawaokazujesięza-
temwzględna.Zdaniemsocjologamożliwyjestjednakczynbezinteresowny,
oilesprzyjajątemuuwarunkowaniaspołeczne.Szczególnymprzypadkiemsą
społeczeństwahonoru,dysponująceszczegółowymwyobrażeniemnatemat
systemuwartościprzypisywanychprzedstawicielomuprzywilejowanejgru-
py,dzierżącejhonor.Zchwilągdyteideestająsięhabitusem45jednostki,rów-
nocześnieprzekładająsięnajejpostępowanie.Aczkolwieknawetwspołe-
czeństwach,wktórychbezinteresownośćjestpowszechnieusankcjonowaną
normą,niejednokrotniepodpozoramicnotysąukrytepartykularnecele46.
Wlitewsko-ruskimkręgukulturowym,wtradycjiszlacheckiejwierność
byłanierozerwalniezwiązanazhonorem,postrzeganymnotabenematerial-
nie,oczymświadcząchoćbysformułowaniaojegonprzyjęciu”
,noddaniu”
lubnbraniu”
.Międzyinnymiwłaśniestanowiącaskładowąetosurycerskiego
wiernośćwzałożeniucharakteryzowałakażdegoszlachcica,któryniesplamił
reputacjiniegodnymuczynkiem,odróżniającgoodludzipośledniejszejkon-
dycji,azarazemsymboliczniesankcjonującjegoprzynależnośćstanową47.
Symptomatycznejesttakże,żewStatutachlitewskichjejprzeciwieństwo,tzn.
zdrada,pojawiasięwkontekściezbrodniobrazymajestatu,skrytobójstwa
oraz-cowtymmiejscunajbardziejzajmujące-porwaniasięprzezsługęna
pana,zacowprzypadkumorderstwalubzranieniagrożonoćwiartowaniem,
zaśgdybysługawyłączniesięgnąłprzeciwpanupobroń-wówczaskarąbyła
utrataręki48.Zatemnapoziomieideiniewahałbymsięwyróżnićwierności,
zzastrzeżeniem,żejejdochowanieitakbyłowzgodziezosobistymintere-
45
HabituswujęciuBourdieuoznaczazasadygenerująceodrębnepraktyki.To,cojelubpije
powiatowyszlachcic,sposób,wjakitorobi,rozrywki,którymsięoddaje,jegoopiniepo-
lityczneisystemwartości-różniąsięzazwyczajodaktywnościprzedstawicielamagnate-
riilubchłopapańszczyźnianego.Tozasprawąhabitusówczynisięrozróżnienianp.mię-
dzydobremazłem,międzytym,cogustowne,atym,copozbawionedobregosmaku,ale
46
wodmiennysposób.Videibidem,s.18.
Ibidem,s.124.
47
N.Jakowenko,Drugastronalustra.ZhistoriiwyobrażeńiideinaUkrainieXVI-XVIIwie-
ku,Warszawa2010,s.148-151.WRzeczypospolitejbardzochętnieadaptowane,zwłasz-
czauschyłkuwiekuXVI,byłypoglądynatematcnotywyrażoneprzezArystotelesa
wPolityce.Jejposiadanieiżyciewzgodziezjejnakazamipozostawałorównoznaczne
zprzynależnościądogronaobywateli,tzn.szlachty.SzerzejvideS.Baczewski,Szlachectwo.
Studiumzdziejówideiwpiśmiennictwiepolskim.DrugapołowaXVIwieku-XVIIwiek,Lu-
blin2009,s.50-51.
48
StatutWielkiegoKsięstwaLitewskiegonaprzód,zaNajjaśniejszegoHospodaraKrólaJego-
mościZygmuntaIII.wKrakowiewRoku1588…terazzaśpiątyraz,zaszczęśliwiepa-
