Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
9
aliquidquomaiuscogitarinequitstanowiodpowiedź,którąAnzelmchcedać
temu,którywPsalmie13wypowiadawswymsercu:„niemaBoga”.Dyskusja
wokółratioAnselmirozpoczęłasięjeszczezajegożycia.Wdziejachfilozofii
zabieralinatentematgłos:Gaunilo(pierwszyjejkrytyk),TomaszzAkwinu,
Bonawentura,DunsSzkot,Kartezjusz,Leibniz,KantiHegel,awspółcześnie:
B.Russell,E.Gilson,K.GödeliL.Kołakowski,któryargumentAnzelmanazwał
„denerwującokłopotliwym”.JakzauważaM.J.Charlesworth,argumentAnzel-
mazProslogionutojedenznajbardziejtrwałychtekstówwdziejachfilozofii.
WCurDeushomo,któreAnzelmzacząłpisaćw1094rokujużjakoar-
cybiskupizakończyłw1098rokuwItalii,rozwijametodępracy,jakązaczął
stosowaćwMonologionie,iusiłuje,podobniejaktoczyniłBoecjusz,opie-
raćsięwswoichdociekaniachteologicznychwyłącznienarozumie:próbuje
wyjaśnićWcielenieSynaBożegojakonajlepszezmożliwychracjonalnych
rozwiązańproblemuzbawienialudzkości.Wiarawprawdziejestpunktem
wyjściawposzukiwaniuprawdy,aleAnzelmniezadowalasięprzyjęciemja-
kiejśprawdytylko„nawiarę”,chcerównieżzrozumiećtęprawdę,wiedzieć
natyle,nailemoże,dlaczegoprawdajestprawdą.Rolarozumujestpo-
strzeganaprzezAnzelmajakoczynnik,któregoniemożnapominąćwpo-
znawaniuPrawdyObjawionej:„Takjaksłusznyporządekwymaga,abyśmy
niezgłębione[prawdy]wiarychrześcijańskiejprzyjęliwiarą,zanimośmielimy
sięjeroztrząsaćzapomocąrozumu,takteżwydajemisiętoniedbalstwem,
gdybyśmy,razutwierdzeniwwierze,niebadalitego,co,dziękiwierze,wydaje
namsięjużpoznane”.WtreściCurDeushomospotykamytakiewyrażenia,
jak:„jedyniezapomocąrozumu”;„oddaliwszyChrystusa”;„jakgdybynic
niewiedzianooChrystusie”,któreprzypominająpostawęmetodologiczną
Boecjusza.Boecjuszusiłowałzapomocąsamegorozumu„wznieśćsięnawy-
żynyintelektuBożego”.Nurtowałagorównieżsprawarelacjiwiaryirozu-
mu,dlategowdzielepisanymdlaJanadiakona(późniejszegopapieżaJanaI)
wyraziłpostulat:„Połącz,jeślitomożliwe,wiaręzrozumem”.Metodyczny
radykalizm,zjakimBoecjuszustalaiprzeprowadzazasadęprzenikaniarozu-
muwprawdywiary,uzasadniafaktnazwaniagomianem„pierwszegoschola-
styka”.Anzelmzaś–„ojciecscholastyki”–jestdziedzicemtejtradycji,którą
utrwalaswoimpostulatemsłusznegoporządku,bymócdojśćdowyjaśnienia
prawdziwościtego,couprzednioprzyjętozaPrawdęObjawioną.Wdzie-
łachAnzelmapostulatyAugustynaiBoecjuszaznajdująswojepotwierdzenie
irozwinięcie.Anzelmowypostulatsłusznegoporządkuwspekulacjifilozo-
