Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
SPECYFIKAIWARTOŚĆSZTUKI
XXXIX
waniago.Możnaorzekać,cojestaconiejestpięknem.Kryterium
sprawdzającymjesttuuaktywnienieintuicji,pozytywnewpływaniena
zrealizowaniemożliwościpojawieniasięspecyficznegoprzeżycia,któ-
reAbramowskinazywapięknem.PięknozpojęciaAbramowskiegojest
anarchiczne.Niemożnamunarzucićżadnychformanikryteriów.Jest
indywidualnymprzeżywaniemabsolutnego.
Abramowskipisał:„Ażebywduszyczłowiekamogłyrozwinąćsię
potrzebyestetyczne,musionprzedewszystkimuwolnićsięzpodhip-
notyzującegowpływutroskiżyciowej,przyzwyczaićsiędopróżniacze-
gostanuswychmięśni,dogłębokiegooddechuludzikontemplujących,
doradowaniasiębezcelowego,doprzyjemnościbezużytecznychdla
życia;musichociażbyczęściowotylkourobićswojąduszęnawzór
ipodobieństwotychlilijewangelicznych,«coanitkają,aniprzędą».
Musimiećwięcejprawadolenistwaamniejdopracy”59.Dlapolemi-
zującegozTołstojemwsprawierolisztukiipięknaoczywistejest,że
zaporądladoświadczeńestetycznychsąwarunkiżycia.Wystarczyje
zmienić,bytakiedoświadczeniasiępojawiły.Warunkiżycia,którezmu-
szajądociągłejwalkioprzetrwanie,pobudzająintelekttakmocno,że
człowiekniejestwstanieuruchomićintuicyjnejaktywnościiwefekcie
„przeżywania”bytu.
WkoncepcjiBergsonapięknojestcenne,ponieważ„hipnotyzując
intelekt”iwtensposóbułatwiającintuicyjnykontaktzrzeczywistością
pomagaprzezwyciężaćograniczeniawynikającezobowiązującychpara-
dygmatów,któreporządkująaktywnośćintelektualnąibezpośrednio
doświadczaćdurée.Wrezultaciepozwalażyćsystemomaktywności
isystemomrozumienia.WkoncepcjiAbramowskiegopięknorozumia-
nejestjakoefektwyłączeniapracyintelektu,czyliefektbergsonow-
skiegopiękna.
Wuwolnionymoduprzedmiotowieniawrzeczachlubuczuciach
piękniezkoncepcjiBergsonaodkrywamymoc,którąpodmiotmoże
sięposłużyć,byspowodowaćcenioneprzezAbramowskiegobezimien-
neprzeżycie,nieprzekraczająceprogumyśli.PięknoBergsonazyskuje
znaczeniepraktyczne,stajesię„narzędziem”ułatwiającymingerencję
wtreśćludzkiejświadomościiśrodkiemdowykorzystaniawtwórczych
aktachposzukiwania.Jakousprawniająceiprowokującetwórcząaktyw-
nośćczłowiekaiułatwiającedoświadczanierejonów„nieodczarowane-
goświata”,stajesięinteresującezperspektywykoniecznościdokona-
59E.Abramowski,Cotojestsztuka?...,op.cit.,s.3,4.
