Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
XIV
MUZYKA–JEJSTRUKTURA,PRZEŻYCIEIPRZESŁANIE
istotatego,cokażdyznaswmuzyceintuicyjnieodczuwa,acojestczymśinnym,
niżsamestrukturydźwiękowe.Czyokreślimyto„coś”wrazzKurthemjakona-
pięciaenergiipsychicznych,czywrazzMersmannem,jakosiłytektoniczne,czy
teżstwierdzimywrazzŁosiewem,żemuzykawrazzmatematykąposiadaprzed-
miotnaturyidealnej–wszystkietepojęciaitowarzysząceimteorieniewyjaśniają
sprawy.Amimoto,świadomelubpodświadomeintendowaniesłuchaczadotego
współczynnikadziełamuzycznegojestniezbędnedlaestetycznegoprzeżycia,tak
samojakniezbędnedlaestetycznegoprzeżyciautworuliterackiegojestnietylko
rozumienieposzczególnychwyrazówizdań,aleiintendowaniedotegoświatafik-
cyjnego,którysiępoprzeztewyrazyizdaniaujawnia.Nieznaczyto–jeszczeraz
podkreślam–jakobywmuzyceistniałasferaprzedmiotówprzedstawionych,jako-
bystrukturydźwiękowewyznaczałyjakieśtreściprzedmiotowe,takjakwyznacza
jedziełomalarskie.Strukturydźwiękowesąjednakwyrazempewnychtreści,nie
dającychsięnarazienaukowozbadaćisprecyzować,treści,któresłuchaczintui-
cyjnieujmuje20.
Jestzaskakujące,zwłaszczazperspektywypóźniejszych,powojennych
pracLissy,żestarającsięuchwycićowetreścidziełamuzycznego(jegoza-
wartośćpozamuzyczną),kuktórymkierujeswąuwagęsłuchacz,określi-
łajemianem„jakościmetafizycznych”,jednakaniniesprecyzowaławów-
czastegopojęcia,aniniepowracałajużdońporoku1938.Ślademtejide-
alistycznieukierunkowanejpróbyinterpretacjiprzekazumuzykipozostaje
postawionesobiesamej,retorycznepytanie:„Ktowiejednak,czywłaśnie
najważniejszymomenttegorozumienia[muzyki]–intuicyjneuchwycenie
jakościmetafizycznych–nieopierasięnaczymś,czegowsłowachwyrazić
jużniesposób?”21
Dalsze,bardziejskonkretyzowanerozważanianadsemantycznością
muzykizawarłaLissawewspomnianymtekścieokomizmiemuzycznym.
Wprowadziłatampojęcie„strukturreprezentujących”(„przedstawiają-
cych”),które–jejzdaniem–tworzątematykędziełaiokreślająjegocałość.
Szczególnyprzypadekstrukturreprezentującychstanowiła–jejzdaniem
–reprezentacjasymboliczna,powiązanazmuzykąabsolutną,dokładniej
–ztzw.muzykąwyrazu,którejstrukturydźwiękowe,jakpisała,„niere-
prezentująwprostjakichśtreściwyrażanych,alesątylkoichsymbola-
mi”22.OdniesieniemdlatejtezybyłystanowiskaErnstaCassirera23oraz
20Z.Lissa,Osłuchaniuirozumieniuutworówmuzycznych,op.cit.,s.390–391.
21Ibidem,s.395.
22Z.Lissa,Okomizmiemuzycznym,op.cit.,s.49.
23ErnstCassirer,dasSymbolproblemundseineStellungimSystemderPhilosophie,
„ZeitschriftfürÄsthetik”1927,t.21.
