Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Z.Pater:Wybranezagadnieniazhistoriitechniki
Energia
elektrycznatoenergia
prąduelektrycznegoprzekazywanaodbiorni-
kowiwykonującemupracęlubzmieniają-
cemująnainnąformęenergii.Energięelek-
trycznąWprzepływającąlubpobieranąprzez
urządzenieokreślailoczynnatężeniaprąduI
przepływającegoprzezodbiornik,napięciaU
naodbiornikuiczasutprzepływuprądu
przezodbiornik:
W=
U
I
t
.
(2.3)
Zużycieenergiielektrycznejwtechnicemie-
rzonejestwkilowatogodzinach(kWh).
Energiachemiczna(energiawiąza-
niachemicznego)tonajmniejszaenergiapo-
trzebnadorozerwaniawiązaniachemicz-
nego.Tenrodzajenergiinajczęściejwyraża
sięwjednostkachkJ/mol.
Energiajądrowatoenergiauzyski-
wanawdrodzekontrolowanychprzemianją-
drowych.Otrzymywanajestgłówniewwy-
nikurozszczepianiaciężkichjąderatomo-
wychorazwniewielkimstopniuwwyniku
rozpadówpromieniotwórczych(trwająprace
nadprzeprowadzeniemkontrolowanejfuzji
lekkichjąderatomowych).
Reakcjerozszczepianiaciężkichjąder
atomowych(głównieuranu-235)przeprowa-
dzasięwreaktorachatomowych,gdzieener-
giajądrowazamienianajestnaenergięwe-
wnętrzną(cieplną).Energiatajestnastępnie
wykorzystywanadonapędzaniaturbingene-
ratorówenergiielektrycznej,jakrównieżdo
napędulotniskowcówiokrętówpodwod-
nych.Obecnieokoło7%energiizużywanej
przezludzkość(wtym15,7%energiielek-
trycznej)jestprodukowanazenergiizjąder
atomowych.
Wrazzrozwojemcywilizacjiludziena-
bywaliumiejętnościpozyskiwaniakolejnych
rodzajówenergii.Uogólniającmożnapodać
następującyporządekźródełenergiipozyska-
nychprzezczłowieka:
l
energiaspalania(ogień)(600.000p.n.e),
l
energiasprężystości(60.000p.n.e),
l
energiaodzwierzęca(4.000p.n.e),
l
energiawiatrowa(3.500p.n.e),
12
l
energiawody(Iw.p.n.e),
l
energiapary(XVIIw.),
l
energiaelektryczna(XIXw.),
l
energiasłoneczna(XXw.),
l
energiajądrowa(XXw.).
Poniżejwsposóbbardziejszczegółowy
opisanohistoriepozyskiwaniaprzezczło-
wiekawymienionychrodzajówenergii.
2010Energiaspalania(ogień)
Początkowoczłowiekposługiwałsię
ogniempochodzenianaturalnego(prawdopo-
dobnieodwybuchuwulkanulubuderzenia
pioruna).Przekonawszysięojegolicznych
zaletach(światło,ciepło,przyrządzaniepo-
trawitd.)nauczyłsięgopodtrzymywać.To
istotnezpunktucywilizacjiodkrycie(zda-
niemniektórychbadaczynajważniejszena
drodze„uczłowiecznieniasię”małpoluda)
datowanejestwsposóbrozmaity,nawetna
600.000lattemu.Całkowiciepewnychdo-
wodówposługiwaniasięogniemdostarczają
jednakżeznaleziskaaCzoukoutien(Chiny)
pochodzącesprzed300tysięcylat.
Wokresiepóźniejszymczłowieknabył
umiejętnośćnieceniaognia(prawdopodobnie
około100tysięcylattemu).Przypuszczasię,
żeogieńporazpierwszyskrzesanoprzypad-
kowowtrakcieobróbkikamienia.Nieliczne
społecznościbędącenaetapieepokikamien-
nej,któreprzetrwałypodziśdzieńrozniecają
ogieńróżnymimetodami.Sprowadzająsię
onenaogółdoszybkiegopocieraniaosiebie
kawałkówtwardegoimiękkiegowysuszo-
negodrewna.Zczasemzastosowanodonie-
ceniaogniaruchobrotowy.Wtymcelu
„wiercono”wmiękkimkawałkudrewna
twardymkijem(rys.2.1)obracanymprzez
pocieraniemiędzyzłożonymidłońmi.Ta
metodazostałaudoskonalonawepoceneo-
litu,gdykijekzaczętonapędzaćodpowiednio
założonąnańcięciwąłukuprzesuwanątami
zpowrotem(tzw.świdersmyczkowy).
WstarożytnymEgipciedorozpalania
ogniastosowanotakżesoczewkiszklanesku-
piającepromieniesłoneczne,którewpostaci
