Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.GottfriedWilhelmLeibnizipytanieopraktykę
39
nietylemniemania,comodyfikacjewolipowstałenaskutekmniemanialub
poglądu,którymtowarzyszyprzyjemnośćalbonieprzyjemność86–orazprze-
sądy,zwyczaje.Stądpotrzebarozumu.
Tozewzględunaintelektimomentnaturalnejświatłościjesteśmy
podobniBogu.nBógjestsłońcemiświatłościądusz,lumenilluminansomnem
hominemvenienteminhuncmundum–światłościąolśniewającąkażdegoczło-
wiekaprzychodzącegonaświat”87.Dziękirozumowimożemybowiemroz-
poznać,aconajważniejszewprowadzićwrzeczachładodpowiadającyładowi
nadanemuwszechświatowiprzezBoga88,któryjesttakżeostatecznąracją
wszechrzeczy
89.Pełnięideipoznajemyjednaktylkowówczas,gdycałanasza
mętnawiedzajestjasna
90.WtymsensieLeibnizbędziemógłstwierdzić,
żewkażdejduszymożnapoznaćpięknowszechświata,oilesięjąpozna
wcałości
91.Tylkodziękirozumowaniumożemypoznaćto,coobecne,to,
coprzyszłe,ito,coprzeszłe.Przytymoilepoznanieteraźniejszościma
namzapewnićpoznaniewarunkówmożliwościdziałania,otylewiedzana
tematprzyszłościiprzeszłościmanamwyznaczyćjegokierunek.Poznanie
przyszłościpoprzezprognozowanie,historii–poprzezprzykłady92.Wtym
sensiezyskujęnietylkopewnośćmoralną,aleiracjonalną93in[...]gdyktoś
zwracasiękuBogualbo–conajednowychodzi–odwracasięodzmysłów
iskupiasięwswoimwnętrzu,gdyszczerzestarasiędojśćprawdy,toroz-
praszająsięmrokiniczymodpromienianiespodziewanegoświatłaiwśrodku
nocyprzezgęstązasłonęciemnościzaczynawidniećdroga”94.Jednocześnie,
oilendziałamyzapomocąwyraźnegopoznania”,wydobywamysięzniewoli
namiętności,wktórąwpadamy,jeślinaszespostrzeżeniasąmętne
95.Idee
mętnerozdzielajątymsamymrozumpraktycznyipoznanie,wolęiinte-
lekt.Gdybyśmyjednakposiedliwyłączniepoznaniewyraźne,wówczasnasza
wola,którajestwysiłkiemdziałaniazgodniezosądembądźteżskłonnością
dorobieniaczegośodpowiedniodozawartegowniejdobra,zgadzałabysię
86Por.tamże,s.132–133.
87GottfriedWilhelmLeibniz,Rozprawametafizyczna,dz.cyt.,§XXVIII.
88Por.GottfriedWilhelmLeibniz,ListdoZofiiKarolinyPruskiej,dz.cyt.,s.264.
89Por.GottfriedWilhelmLeibniz,Oostatecznymźródlerzeczy,[wi]tegoż,Głównepismameta-
fizyczne,dz.cyt.,s.85.
90Por.GottfriedWilhelmLeibniz,Rozprawametafizyczna,dz.cyt.,§XXV.
91Por.GottfriedWilhelmLeibniz,Zasadynaturyiłaski,dz.cyt.,§13.
92Por.GottfriedWilhelmLeibniz,Teodycea,dz.cyt.,s.256.
93Por.StanisławCichowicz,Leibnizijegoniewyznanawiara,[wi]GottfriedWilhelmLeibniz,
Wyznaniewiaryfilozofa,dz.cyt.,s.XVI–XVII.
94GottfriedWilhelmLeibniz,Wyznaniewiaryfilozofa,przeł.J.Domański,[wi]tegoż,Wy-
znaniewiaryfilozofa,dz.cyt.,s.11.
95Por.GottfriedWilhelmLeibniz,Teodycea,dz.cyt.,s.380.
