Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
MichałKapias
niempraktycznym,któredomagasięswoistegousprawnieniawosiągniętej
cnocie.
Wtymkontekściepojawiłysięteoriewychowaniaopartenaideikalo-
kagatii(gr.καλοκαγαθία–odκαλόςκαίαγαθός,czyli„pięknyidobry”).Łą-
czonowniejtakisposóbkształtowaniaistotyczłowieczeństwa,którabyłaby
ukonstytuowananadwuzasadniczychfundamentach–dobruipięknie.Posta-
watakaopartabyłanaintelektualnymelemencie,dziękiktóremuczłowiek
potrafiłpoprawnierozeznaćwłaściwymuceldziałania,jakteżodnaleźćod-
powiedniąmiarędozastosowaniawswoimżyciu.Takimtendencjomtowarzy-
szyłapostawaumiaruiopanowaniawewszystkim,cosięczyni.Kalokagatia
objawiałasięprzetowduchowympięknieczłowieka.Podobniewięcjakme-
dycynaleczyciało,takteżzachodzipotrzeba,abystworzyćnaukowepodsta-
wykutemu,byleczyćrównieżduszęczłowieka(współcześniemożnaby
określićtakiepostępowaniejakotroskaodobropsychiczne).Stądteżnauka
cnótdotyczyłazarównopewnejsprawnościcielesnej,jakteżiduchowej.Dla-
tegotoPlatonskojarzyłtrzyzaletyciała:zdrowie,siłęipiękno,zzaletami
duszy:pobożnością,męstwem,umiarkowaniemisprawiedliwością
31.Powstały
wtakisposóbczłowiekjestwszechstronniezdrowy.
Wartojeszczerazpodkreślić,iżtowłaśnieSokratesutożsamiłarete
zwiedząiodniósłtodozagadnieńmoralnych.Ostateczniebowiemtrzeba
pamiętać,iżbydobrzedziałać,trzeba–wedługniego–posiadaćwiedzęodo-
bru.Życieczłowiekapolegaprzecieżnarozpoznaniuidążeniudojakiegoś
dobra,którepojawiasięjakocelwszelkichracjonalnychdziałań.Wtymkon-
tekściewychowaniejawisięjakodążeniedoukształtowaniaodpowiedzialnych
obywateli,którzypodejmująsięrealizacjidobrawpaństwie–atymsamym
odnawiajążyciepaństwowe.Innymisłowyładiporządekwobrębiesferyspo-
łeczno-politycznejwynikawłaśniezwewnętrznegouporządkowaniażycia
samychobywateli.
PodobnymtropemwwychowaniupodążalitakżePlatoniArystoteles.
Nadalionibowiemcnociewymiarogólny,rozumianyjakoskutecznośćispraw-
nośćżyciakażdegoczłowieka,którysięniąposługuje.Chodzituozdolność
wykonywaniaprzezczłowiekapewnejczynnościczyteżfunkcjiwmożliwie
najlepszysposób.Stądteżpodkreślalirolęrozsądku,męstwaisprawiedliwości
jakofundamentalnychelementówcnoty.Wagatychelementówbyłatakistot-
na,iżzostałyonewkońcuuznanezapodstawowecnotymoralne.
Zdobytaprzezczłowiekacnotajestzasadniczośrodkiemkurealizacji
własnegoczłowieczeństwa,czylidospełnieniasiebie.Dokonujesiętowkon-
31Zob.W.Jaeger:Paideia,op.cit.,s.649in.
