Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
Wykładniaprawa–modelogólny
2020Rodzajesądów0Sądykrajoweiponadnarodowe
Dostrzeganieodrębnościprocesówstosowaniaprawaorazjegowykładni
wodniesieniudodwóchpodstawowychtypówstosowaniaprawanieeliminu-
jerelatywizacjiustaleńwobecposzczególnychpodmiotówdziałającychwty-
piesądowym.
Pierwszymizasadniczymelementemrelatywizacjisąprocesydecyzyjne
stosowaniaprawaiaktywykładnidokonywaneprzezsądyróżnychinstancji
wramachkrajowejstrukturysądownictwa.Sposóbiprzedmiotdecydowania
jestbowiemuzależnionyodbezpośredniościzwiązkuzustaleniamistanufak-
tycznego,którecodozasadymajązawszemiejscewsądachpierwszychinstancji,
natomiastmieszcząsięwróżnychzakresachwprocesachdecyzyjnychinstan-
cjiwyższychwzależnościodtego,czykontrolainstancyjnajestsprawowana
wformierewizji,apelacjiczykasacji.Ponadtopoziominstancjidecydujeosa-
modzielnościwykładni,czyteżostyluiceluuzasadnianiaorzeczeńsądowych,
atakżeowynikowymwpływietezorzeczniczychnaprzyszłeprocesydecy-
zyjne(comożebyćosiąganetakżewformieuchwałskładówposzerzonych
instancjinajwyższych).
Drugimskładnikiemrelatywizacjijestwyróżnieniesądówpowszechnych
iszczególnych.Dotychostatnichwewspółczesnychdemokratycznychporząd-
kachprawnychnależąm.in.sądykonstytucyjneiadministracyjne,teostatnie
zwyklerozbudowaneinstancyjnie.Wramachsądownictwaadministracyjne-
goorzekaniemożebyćograniczonejedyniedokontrolilegalnościdecyzjiad-
ministracyjnej,cozmieniacharakterprocesudecyzyjnego,zjednejstrony
eliminującsamodzielneustaleniastanufaktycznegoprzezsąd,natomiastzdru-
giej,zawężająckontrolęrozumowańinterpretacyjnychorganuadministracji,
któreniesązwiązanezzastosowaniemprzepisówprawnychorazodwołaniem
siędojęzykowo-systemowychargumentówwykładni.Niezależnieodtegopo-
międzysądamiadministracyjnyminiższej(niższych)instancjiasądemnajwyż-
szejinstancji(wPolsce:NSA)ujawniająsiętypowerelacjeinstancyjne,oparte
zwyklenakasacjijakoformiekontroli(którawPolsceposiadapewnecechy
szczególnewporównaniudoSN).Niematychproblemówwprzypadkusądu
konstytucyjnego,zwyklejednoinstancyjnego,któryustaleńfaktycznychdoko-
nujejedyniewpewnegotypudziałaniach(np.kontrolipartiipolitycznych),
koncentrującsięnakontroliprawodawstwazpunktuwidzeniazgodności
zkonstytucją.
Iwreszcietrzecimskładnikiemwyodrębnianiarodzajówsądówdziałają-
cychwtymtypiestosowaniaprawasąsądymiędzynarodoweiponadnarodowe.
Takżeonemogąmiećstrukturęinstancyjnąlubquasi-instancyjną(np.Sąd,
wcześniejnazywanySądemIinstancjiaTSUE,IzbaaWielkaIzbawramach
