Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
Wykład1
wtekstach.Takjestnp.zciągiemsynonimówstylistycznych:spożywać(książkowe
lubpodniosłe)–konsumować(oficjalne)–jeść(neutralne)–wsuwać(potoczne)–
wtranżalać(pospolite)–wpieprzać(wulgarne)11.
3.Wyrazomnienacechowanymprzeciwstawiasiętakżewarstwasłownictwa
nacechowanegośrodowiskowo,czylipochodzącegozmowyokreślonychgrup
społecznych(np.młodzieży,żołnierzy,środowiskprzestępczych).Słownictwoto
(zwykleteżnacechowaneekspresywnie)jestograniczonedotekstówgwarśrodo-
wiskowychiniewystępujewzasadziepozanimi,por.młodzieżoweokreślenia:
masakra,żal,zajebistyczyżołnierskie:koty,fala12.
4.Zinnychgwarsocjalnych–zawodowychpochodziwarstwasłownictwa
nacechowanegoprofesjonalnie(profesjonalizmy)iprzeztooograniczonym
zakresieużycia.Ograniczenieposługiwaniasięnimiwynikaprzedewszyst-
kimztego,żesąoneniezrozumiałepozaśrodowiskiem,zktóregopochodzą,
np.określeniacoachczytargetsązrozumiałegłówniewśródpracownikówzgrupy
publicrelations(tookreślenieteżnosijeszczeznamionaprofesjonalizmu).Profe-
sjonalizmymogąbyćźlezrozumiane,gdyżmimoformytakiej,jakąmająwyrazy
zodmianyogólnej,znaczącośinnego,np.wgwarzeartystówestradowychsitko
tomikrofon,awgwarzeaktorskiejrecytowaćznaczyzmówićtekst(zwyklewiersz)
wsposóbsztucznylubnieprofesjonalny,13.
5.Ograniczenieużyciapewnychwyrazówmożetakżewynikaćzichna-
cechowaniageograficznego.Chodzituzarównoogwaryzmy(dialektyzmy)
leksykalne,czyliwyrazycharakterystycznedlaposzczególnychgwarludowych,
awięcograniczoneterytorialnieispołecznie,jakiregionalizmyleksykalne,czyli
wyrazyużywanenapewnymobszarzePolskiprzezwszystkichjegomieszkańców
(np.krakowskiedrzewkozchoinka,,poznańskiegórazstrych,,podlaskiepoładować
znaprawić,)14.
6.Wopozycjidowyrazównienacechowanychwewspółczesnejpolszczyźnie
pozostajątakżewyrazynacechowanechronologicznie,czyliwychodzącezuży-
ciaiprzestarzałe.Sąoneużywaneprzedewszystkimprzezosobynajstarszego
pokolenia,aczęstoniezrozumiałedlaosóbzpokolenianajmłodszego.Takjest
naprzykładzwyrazamiklawyzdobry,fajny,,oddziałzklasaszkolna,czysandwicz
zkanapka,15.
Jakwspomnieliśmy,wyrazynienacechowanetworzącentrumwspółczesnej
leksykipolskiej,wyrazynacechowanesąwróżnymstopniuodtegocentrum
odległe,niektóreznichzaśstanowiąobrzeżaleksyki.
11Por.s.100.
12Por.s.151–155.
13Por.s.155–156.
14Por.s.162–163.
15Por.s.164–166.
